213 / 561
Türk Hukukunda Anayasa Mahkemesi Kararlarının Geriye Yürümezliği Sorunu...
212
ğı ve hükümlünün iptal kararına göre infaz edilecek cezasının tespiti
bakımından hükmü veren mahkemece bir değerlendirme yapılması
gerekir.
Buna göre infaz edilen mahkûmiyet hükmünün dayanağı olan
kuralın iptali ile birlikte hükümlünün eyleminin suç olmaktan çıkma-
sı durumunda, ceza genel af yasasında olduğu gibi bütün sonuçlarıyla
ortadan kalkacaktır.
74
Ayrıca Anayasa Mahkemesi’nin önüne gelen hu-
kuki sorun, iptal kararıyla hukuka aykırı bulunmuş ve son inceleme
mercii tarafından nihai olarak çözüme kavuşturulmuş olduğundan,
bu noktada hukuka aykırılığı tespit edilmiş ve iptaline karar verilmiş
bir yasa ya da kuralın, muhataplara uygulanması ağır hak ihlalleri
doğuracaktır.
75
Mesela ceza öngören bir yasanın iptal edilmesine mü-
teakip o kanuna göre verilen cezaları içeren ceza mahkemesi kararı
kesinleşmiş olsa bile 5237 sayılı TCK’nın “Suçta ve cezada kanunîlik
ilkesi” başlıklı 2’nci maddesi uyarınca eylem suç olmaktan çıkarıldığı
için verilen cezada geçmişe yürür bir şekilde ortadan kaldırılacak ve
yeniden yapılacak uyarlama yargılaması ile hükümlünün beraatine
karar verilecektir.
Ancak iptal kararıyla birlikte eylem suç olmaktan çıkmamakta ve
sadece vasıf değiştirerek suç olma niteliği devam ettiriyorsa hükümlü
hakkında 5275 sayılı CGTİHK’nın 98’inci maddesi gereğince hükmü
veren mahkemenin bir uyarlama yargılaması yapması gerekir. Böyle
durumlarda eylem daha hafif bir cezayı gerektiren bir başka suça dö-
nüşmesi söz konusudur. Bu şekildeki iptal kararları üzerine hükmü
veren mahkemece bir uyarlama yargılaması yapılması ve yargılama
neticesinde verilecek sonuç cezanın infaz edilmesi gerekir.
İptal kararlarını suçunun vasıf ve mahiyetiyle ilgili olmasının ya-
nında cezanın infaz usulüne ilişkin olması da mümkündür. Bu nok-
tada iptal karar ile birlikte hükümlü lehine bir durum ortaya çıkmış
ise bunun değerlendirilmeye alınması gerekir. Bu bağlamda örnek
verilecek olursa Anayasa Mahkemesi’nin 19.7.1991 tarih ve E:1991/15,
K:1991/22 sayılı kararı ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun
74
Aliefendioğlu, s. 9;Cansel, s. 99.
75
Özge Apiş, Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarının Türk Maddi Ceza Hukuku
İlkeleri Bakımından Değerlendirilmesi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Antalya 2009, s. 162.