363 / 561
Sahtecilik İddiası Bakımından Hukuk Ve Ceza Mahkemesi Kararlarının Birbirine Etkisi...
362
İki yargılama hukuku arasındaki diğer önemli bir farklılık ise her
iki yargılama sürecinde izlenen amaçlardır. Kendiliğinden harekete
geçme ve araştırma ilkelerinin bir sonucu olarak, ceza yargılamasının
amacı, şüphe götürmeyecek bir maddi gerçeğe ulaşmaktır.
7
Diğer bir
ifade ile hâkimin kesin vicdani kanaate ulaşması esastır. Buna karşılık
hukuk yargılamasında bu kadar güçlü bir maddi gerçeğe ulaşma ama-
cı söz konusu değildir. HMK’nın 198’inci maddesi gereğince hâkim
kanuni istisnalar dışında delilleri serbestçe değerlendirecektir. Ancak
taraflardan birinin delilleri diğer tarafın delillerinden daha ağır bası-
yorsa; hâkim, delilleri ağır basan taraf lehine karar verecektir.
Ceza ve medeni yargının amaçlarının farklı olmasından dolayı,
gerçeğin ortaya çıkarılması için aranan deliller de birbirinden farklı
olmaktadır. Ceza yargılamasında delil serbestîsi esas olmasına karşın
hukuk yargılamasında istisnalar haricinde biçimsel delil ilkesi esas-
tır. Medeni yargılamada hukuki ilişkinin ispatı ile ilgili kurallar çok
sıkı olmasından dolayı, hukuki ilişkiyi ispatlayacak delillerin önceden
hazırlanabilmesi amacıyla biçimsel delil ilkesi kabul edilmiştir. Huku-
ki ilişkinin hangi delillerle ispat edileceği kanunda belli olduğundan
hâkim bu delillerle bağlıdır. Bu bağlamda senetle ispat zorunluluğu
buna örnek olarak verilebilir. HMK’nın “Senetle ispat zorunluluğu”
kenar başlıklı 200’üncü maddesi gereğince bir hakkın doğumu, düşü-
rülmesi, devri, değiştirilmesi, yenilenmesi, ertelenmesi, ikrarı ve itfa-
sı amacıyla yapılan hukuki işlemlerin, yapıldıkları zamanki miktar
veya değerleri ikibinbeşyüz Türk Lirasını geçtiği takdirde senetle is-
pat olunması gerekir. Bu hukuki işlemlerin miktar veya değeri ödeme
veya borçtan kurtarma gibi bir nedenle ikibinbeşyüz Türk Lirasından
aşağı düşse bile senetsiz ispat olunamaz. Diğer bir örnek daha verile-
cek olursa HMK’nın “Senede karşı tanıkla ispat yasağı” kenar başlıklı
201’inci maddesi gereğince senede bağlı her çeşit iddiaya karşı ileri sü-
rülen ve senedin hüküm ve kuvvetini ortadan kaldıracak veya azalta-
cak nitelikte bulunan hukuki işlemler ikibinbeşyüz Türk Lirasından
az bir miktara ait olsa bile tanıkla ispat olunamaz.
Tasarruf ve taraflarca getirme ilkesinin doğal sonucu olarak
hâkim önüne getirilen yasal delillere göre karar vermek zorundadır.
7
Pekcanıtez, Atalay, Özekes, s.40; Alangoya, Yıldırım, Deren-Yıldırım, s.26; Ergun
Önen, Medeni Yargılama Hukuku, Sevinç Matbaası, Ankara 1979, s.1 vd. ; Centel,
Zafer,s.7