443 / 561
Tasarrufun İptali Davalarının Kamu İcra Hukuku ve Genel İcra Hukuku Çerçevesinde Özel...
442
amacını bilen ve bilmesi lazım gelen kişilerle yaptığı tüm işlemlerin ta-
rihleri ne olursa olsun hükümsüzlüğü sağlanarak, amme alacağı tahsil
edilir. İptal davasının amacı, amme borçlusunun haciz ve iflastan önce
(tasarruf yetkisinin kısıtlanmadığı bir devrede) yaptığı mal kaçırmaya
yönelik hukuki tasarruflarını, alacak miktarı için ve miktarla sınırlı
olarak iptal ederek, malvarlığından çıkmış olduğu mallardan, bunlar
sanki borçluya ait imiş gibi amme alacağının tahsilini sağlamaktır.
38
Tasarrufun iptali davasına ilişkin bir diğer düzenleme özel alacaklar
için İİK’da vardır. 6183 sayılı Kanun’un 24. ve onu izleyen maddele-
rinde İİK’nun 277. ve devamı maddelerinde düzenlenen iptal davasına
benzer bir dava türü getirildiği görülür. Alacaklı amme idaresi tasar-
rufun iptalini gerektiren şartların oluştuğunu tespit ettiği takdirde
tasarrufun iptali davasını açmak zorundadır. Zira tasarruf işleminin
iptali ancak mahkeme kararı ile mümkündür. Davanın açılıp açılma-
ması konusunda alacaklı amme idaresinin takdir hakkı yoktur.
Amme borçluları, bazen, alacaklıların alacaklarını elde etmelerine
engel olmak maksadı ile mallarını elden çıkarmaya ve bu şekilde ala-
caklıların teminatı olan malvarlıklarını eksiltmeye teşebbüs ederler.
İşte borçlu, kanun koyucunun kabul etmediği bir şekilde alacaklı za-
rarına malvarlığını azaltırsa, buna yönelik tasarruflar iptal edilir. Özel
hukuk alacakları bakımından İİK’nın 277 ve devamı maddeleri, amme
alacakları için ise 6183 sayılı Kanun’un 24 ilâ 31. maddelerinde sayılan
tasarrufların hükümsüz sayılarak iptal edilmesi mümkündür.
39
İptal
davası, amme alacağının korunması amacı ile bazı tasarruf ve işlem-
lerin hükümsüz sayılmasının doğal sonucudur.
40
Tasarrufun iptali da-
vası, genel mahkemelerde (asliye hukuk mahkemelerinde) açılan bir
eda davası niteliğinde olup, aynî değil,
41
amme idaresinin alacağına
38
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 30.10.2002 tarih ve 2002/15-849-861 sayılı kara-
rı; Yargıtay (15). Hukuk Dairesi’nin 18.05.2004 tarih ve 2004/1383-2791 sayılı kara-
rı; Yargıtay (15). Hukuk Dairesi’nin 30.01.2002 tarih ve 2001/4239 Esas, 2002/421
Karar sayılı kararı; Yargıtay (15). Hukuk Dairesi’nin 18.03.2002 tarih ve 2002/531-
1173 sayılı kararı; Yargıtay (15). Hukuk Dairesi’nin 19.02.1990 Tarih ve 1989/4146
Esas, 1990/639 Karar sayılı kararı; Yargıtay (17). Hukuk Dairesi’nin 14.07.2011 ta-
rih ve 2011/5563-7537 sayılı kararı; (Öner, 2015, s. 179), (Özdemir, 2014, s. 114),
(Tombaloğlu, 2011, s. 298).
39
Ağar, Vergi Tahsilâtından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar ve Çözüm Yolları, s. 201.
40
Oktar, S. A.: Vergi Hukuku, İstanbul 2014, s. 316.
41
Yarg. (15). HD, 21.10.2004, 2004/3131-5291, (Kazancı İçtihat Programı).