517 / 561
Uluslararası Hukuk Açısından Sığınma, Göç, Nüfus Mübadelesi Vatansızlık...
516
yerleştirilmek üzere yerlerinden oynatılmaması gerekmektedir
51
. ‘Gü-
venlik ve askeri zorunluluk’
yer değiştirme
yi gerektiriyorsa, maddi
olanaksızlık sözkonusu olmadıkça, bu zorla yer değiştirme (
deporta-
tion
) işgal edilen ülke sınırları içinde kalmalıdır
52
. İşgal edilen ülkede
korunan sivil halka uygulanabilecek rejim de “genel rejim” ve “gözaltı
rejimi” olmak üzere iki türlüdür. Genel rejim “işgal rejimi” olup 1949
Sözleşmesinin 54. ve devam eden maddelerinde düzenlenmiştir. Gö-
zaltı rejimi ise, uluslararası silahlı çatışmalar sırasında çatışan tarafın
ülkesindeki yabancılara uygulayacağı gözaltı rejimi ile aynı olup, 1949
Sözleşmesi’nin 79 - 135. maddeleri uygulanmalıdır.
Bu çalışmanın gerçek hedefi, II. Dünya Savaşından buyana dün-
yanın karşı karşıya olduğu en yoğun ve acılı iltica, göç hareketi ko-
nusunda Uluslararası Hukuk’ta var olan düzenlemeleri anımsamak-
tır. Çünkü, gerek (kuraklık, aşırı yağışlar, fırtınalar, yaygın yangınlar
gibi) doğal, gerek (terör, silahlı çatışma gibi) insan yapısı olağanüsütü
durumla, iklim değişikliği gibi çok ciddi temel bir sorunla hırpalan-
mış bir yıl olan 2015 ve 16’nın ivedi kıldığını düşündüğüm son bir ara
başlık ise: Barış zamanı ve silahlı çatışmalarda, su, gıda gibi yaşamsal
maddelere erişim hakkı üzerinde durmaktır.
Sivil yaşam bakımından en temel insan haklarından sayılan
“su ve gıda”:
Bu yazımızda, böyle bir alt başlığa değinmekte yarar olacaktır:
Çünkü barış ve silahlı çatışmalarda kişilerin
su ve gıdaya erişim
hakkı
önceki tarihli incelemelerimin konusunun bir bölümüydü. Bu
önceki suya erişim çalışmam, ağırlıklı olarak barış zamanında çevre
korumasına özgülenmişti. Buradaysa, “suya erişim hakkı”, içinde bu-
lunduğumuz günlerde yeniden gündeme gelmesi dolayısıyla bu kez
görece farklılıkları vurgulamak için üzerinde durmak istediğim alt-
başlıklanrdan biridir.
Barış zamanında suya erişim
:
a
.
Birleşmiş Milletler bünyesinde hazırlanarak imzaya açılmış olan
insan hakları alanındaki antlaşmaların metinlerinden, “su hakkı”
51
IV. Cenevre Sözleşmesi m.49/1-2
52
IV. Cenevre Sözleşmesi m.49/2