125

TBB Dergisi 2016 (125)

Hasan DURSUN

bulunan madenler ve taş ocakları hakkında geçerli olmayacağı gibi

ticarete, tarıma, sanayiye ve sarraflığa ait imtiyazlara da uygulanma-

yacaktır.

25.6.1932 tarih ve 2025 sayılı Kanunun metni ise şu şekildedir:

Menafii Umumiyeye Müteallik İmtiyazat Hakkındaki 10 Hazi-

ran 1326 Tarihli Kanuna Bazı Maddeler Tezyiline ve Bu Kanunun

Bazı Maddelerinin İlgasına Dair Kanun

Bu kanun ile 1326 tarihli İmtiyaz Kanununun 3 ve 6. maddeleri

kaldırılmış ve aşağıdaki hükümler eklenmiştir:

Madde 1

- Genel ve katma bütçelere dâhil ve sözleşmenin akdi

tarihinde mevcut veya ileride ihdas edilecek olan herhangi bir vergi

veya resim muafiyetini içeren ve gelecek bütçelerden ödeme yapılması

Hükümetçe gerekli görülen imtiyaz sözleşmeleri Büyük Millet Mecli-

sinin onayına sunulur.

Madde 2

- Birinci maddede bahsedilen imtiyaz sözleşmelerinde

genel veya katma bütçelere dâhil hiçbir vergi ve resim devlet daireleri

tarafından üstlenilemez.

Kanun metinlerine bakılınca, söz konusu kanunların günümüz

gereksinimlerini karşılamaktan hayli uzak olduğu açık bir şekilde gö-

rülmektedir. Bu uygunsuzlukları şu şekilde sıralamak olanaklıdır.

1. İmtiyaz Tanımının Yetersiz Olması

İmtiyazın klasik tanımında açıkça 1326 tarihli kanunda ise örtü-

lü bir şekilde; kurulacak ve işletilecek kamu hizmetinin “tüm riskleri,

masrafları ve zararının bütünüyle imtiyazcıya ait olması” unsuruna

yer verilmiş iken, zaman içerisinde imtiyazcıya kuruluş sermayesine

idare desteği ya da borçlanma kolaylıklarının sağlanması, kâr ve sa-

tın alma güvencelerinin verilmesi suretiyle bu unsur yumuşatılmıştır.

Kısacası imtiyaz verenin mali yardımları ile imtiyaz sahibini destek-

lemesi esası kabul edilmiştir.

Bu desteklemelerle imtiyaz klasik ta-

nımındaki niteliklerini kaybetmekte ve gittikçe özel girişimciler için

T. Tan, Kamu Hizmeti İmtiyazından “Yap-İşlet-Devret” Modeline,

AÜSBFD

, Cilt:

47, Sayı: 3-4, Haziran-Aralık 1992, s. 310.