125

Avrupa Birliği’nin Temel Değerleri Üzerine

318

yer verilen özgürlük, demokrasi, eşitlik, hukukun üstünlüğü ve insan

haklarına saygı gibi değerlerin de insan merkezli olduğu belirtilme-

lidir. Bu değerlerin benimsenmesi ise, Fransız Devrimi’nden İkinci

Dünya Savaşı’na kadar uzanan uzunca bir zaman diliminde yayılan

mücadelelerin neticesidir. Bu nedenle, 2. maddede yer verilen değerleri

Avrupa Birliği’nin birtakım mücadeleler sonucunda elde ettiği tarih-

sel, kültürel ve siyasi mirası olarak nitelemek mümkündür. ABA’nın

2. maddesinde yer alan değerler, köklerini Avrupa Birliği’nin antik

çağlardan orta çağa, din savaşları ve Rönesans’tan Fransız Devrimi’ne,

endüstri devriminden dünya savaşlarına birçok hadiseden elde ettiği

tecrübelerde bulmaktadır.

Bu değerler, köklerini geçmişte bulduğu

gibi Avrupa Birliği’nin geleceğine de ışık tutmaktadır.

5. ABA md. 2’de Öngörülen Değerler

5.1. İnsan Onuruna Saygı

ABA’nın 2. maddesinde sayılan değerler arasında öncelik insan

onuruna verilmiştir. Bununla birlikte burada insan onurunun yalnız-

ca bir değer olarak nitelenmesi ile yetinilmediği, ayrıca insan onuruna

saygı gösterilmesi gerektiğine de dikkat çekildiği belirtilmelidir. Esa-

sen felsefik ve teolojik bir kavram olan insan onuru, insanı insan ya-

pan ve onu diğer canlılardan ayıran bir öz değeri tanımlamaktadır.

Bu öz değer, insana kişilik değeri katmakta ve onu bağımsız kılmak-

tadır. İnsan onuru, insanın kişi olarak en yüksek akli ve ahlaki değer-

lerin, dokunulmaz, kaybedilmez bir öz değerin sahibi olduğunu ifade

etmektedir. Bu bağlamda, insan onurunun insanın özünü, öz değerini

ve doğasını tanımladığını ifade etmek mümkündür. İnsan onuru, in-

sanın sırf insan olması nedeniyle değerli ve saygıya layık bir varlık

olduğunu kabul etmektedir. Bu bakımdan, insan onurunun insanın

doğuştan ve doğal olarak kazandığı bir niteliği olduğu ifade edilme-

lidir. İnsan onuru, bu noktada insanın insan olarak değerini ortaya

koyan bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. İnsan onuru, insanın

Calliess/Ruffert, EUV Art. 2, N. 13; Sandfort, s. 5; Speer, DÖV 2001, s. 981.

Karş. Mandry, s. 58; Sandfort, s. 8.

İnsan onuru konusunda ayrıca bkz. Christian Calliess, Die Menschenwürde im

Recht der Europäischen Union, in: Gröschner/Lembcke, (Hrsg.): Das Dogma der

Unantastbarkeit, Tübingen 2006, s. 133 vd.; Walter Frenz, Europarecht-4, Berlin

2009, s. 247 vd.