Sayi126

TBB Dergisi 2016 (126)

Mustafa Yaşar DEMİRCİOĞLU

189

larını uygulama ve bu kapsamda idari düzenleme yapma yetkisinin,

yasalarla getirilen hükümleri aşacak, bu kuralları değiştirecek şekilde

kullanılamayacağı İdare Hukukunun en temel prensiplerindendir. Bu

husus hukuk devleti ilkesinin görünümlerinden olan kanuna saygılı

idare (kanuni idare) olgusunun gerçekleşmesinin de bir gereğidir.

Anayasa’nın 138. maddesinde de yer alan, “Normlar hiyerarşisi” ilkesi

uyarınca, hukuk kuralları yukarıdan aşağıya doğru “Anayasa”, “ka-

nun”, “kanun hükmünde kararname”, “tüzük”, “yönetmelik” ve “diğer

alt düzenleyici işlemler (Yönerge, Genelge vb.)” şeklinde sıralanmakta

olup, alt kademe yer alan bir normun üst kademedeki norma aykırı ol-

ması ya da onun kapsamını aşan düzenlemeler içermesi mümkün bu-

lunmamaktadır. Bu durum, “Genel kurallar, usulü dairesinde değişti-

rilinceye veya kaldırılıncaya kadar, düzenleyici işlem tesis etme yetkisi

olan makam ve kurumları da bağlar” prensibi ile izah olunmaktadır.

Bu ilkenin doğal sonucu olarak, normlar hiyerarşisinde üst kademe-

de yer alan yasal kurallara aykırı düzenleyici tasarrufların idare ta-

rafından yürürlüğe konulmasının hukuka aykırı olacağı şüphesizdir.

Türevsel bir yetki olarak kabul edilen idarelerin yasa kurallarını uy-

gulama ve bu kapsamda idari düzenleme yapma yetkisi, yasama orga-

nının çizdiği sınırlar içinde ve üst hukuk normlarına aykırı olmamak

kayıt ve şartına bağlı olarak gerçekleşebilecektir.

İdarenin düzenleme

yetkisinin kanunla olan ilişkisinde aslolan; “kanunların hiyerarşik üs-

tünlüğü” dür. Anayasa’nın yürütme görevi ve yetkisini düzenleyen 8

sayılı İlamı.,

Anayasa Mahkemesi Kararı, 19.4.1988 Gün ve 1987/16 Esas, 1988/8 Karar sayılı

İlamı,

Anayasa Mahkemesi Kararı, 6.7.1993 Gün ve 1993/5 Esas, 1993/25 Karar sayılı

İlamı,

Anayasa Mahkemesi Kararı, 19.09.2000 Gün ve 2000/14 Esas, 2000/21 Karar sayılı

İlamı,

Anayasa Mahkemesi Kararı, 8.12.2015 Gün ve 2014/87 Esas, 2015/112 Karar,

Anayasa Mahkemesi Kararı, 13.1.2016 Gün ve 2015/85 Esas, 2016/3 Karar.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2012/9-1181 Esas. 2012/1183 Karar Sayılı İlamı..

“Kanun olmayan yerde, Yürütmenin düzenleme yetkisinden söz edilemez. Nite-

kim öğretide de Yürütmenin düzenleme yetkisinin olağan, özerk ve aslı bir yetki

olmadığı; aksine ikincil nitelikte türevsel ve bağımlı olduğu görüşü egemendir.

Danıştay 7. Dairesi 2001/337 Esas., 2002/3092 Karar Sayılı İlamı.

İdare kanundan aldığı görevi kendisi düzenler; kanundan aldığı yetkileri nasıl

kullanacağını, esasa ve şekle ilişkin şartları belirterek kendisi tanzim eder. Bunu

tüzükler, yönetmelikler ve diğer düzenleyici tasarruflarla yapar. Mukbil Özyö-

rük, s. 60.

Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2011/2500 Esas, 2012/9052 Karar sayılı İlamı.