Sayi126

Üst Hakkı İradı ve Bu İradın Ödenmesine İlişkin Alacağın Güvencesi Olarak Kanunî İpotek Hakkı

302

farklı olarak, alacak üzerinde rehin hakkına sahip olan rehinli alacak-

lı, bunun üzerinde mülkiyet hakkına sahip olmayıp, yalnızca irat ala-

cağının rehnin paraya çevrilmesi

112

neticesinde alacağını tahsil etme

yetkisini elinde bulundurmaktadır.

113

Bu bakımdan, üst hakkı iradının

ödenmesine ilişkin alacak üzerinde rehin hakkını kazanan alacaklı,

irat alacağını devralandan farklı olarak, üst hakkı üzerinde kanunî

ipoteğin kurulmasına yönelik talep hakkına sahip olmamaktadır.

Yüklü taşınmaz malikinin üst hakkı üzerinde kanunî ipotek kur-

ma hakkından feragat etmesinden sonra, irat alacağı üzerinde üçüncü

kişi lehine rehin hakkı tesis edilmesi durumunda da, tıpkı irat alaca-

ğının devrinde olduğu gibi, rehin konusu yapılan irat alacağı, kapsam

bakımından kanunî ipotek kurma hakkını ihtiva etmeyecektir. Zira

yüklü taşınmaz maliki bu haktan daha önce feragat etmiştir.

İrat alacağı üzerinde rehin hakkına sahip olan alacaklının rehnin

paraya çevrilmesi ile yaptığı takip sonucu, rehin konusu alacağı ikti-

sap eden kişi, irat alacağının teminat altına alınması amacıyla kanunî

ipotek hakkının kurulmasını talep ederse, irat borçlusu bu haktan

daha önce feragat edilmiş olduğu yönündeki savunma imkânından

faydalanabilecektir. Buna karşılık, böyle bir feragat söz konusu değil-

se, rehnin paraya çevrilmesi ile yapılan takip sonucunda rehin konusu

alacağı iktisap eden kişi, o andaki üst hakkı sahibinden kanunî ipotek

hakkının tapuya tescil ettirilmesini talep edebilir.

Diğer taraftan, şayet irat alacağı üzerinde rehin hakkı kurulma-

sından evvel bu yönde bir feragat yapılmamış ise, yüklü taşınmaz

malikinin, rehinli alacaklının onayı olmadan kanunî ipotek kurma

hakkından feragat edememesi gerekir. Zira kanunî ipotek kurma hak-

kı, üzerinde rehin hakkı kurulan alacağa bağlı (fer’i nitelikte) bir hak

olup, alacakla birlikte rehnin kapsamına girer. Rehinli alacaklının, her

ne kadar üst hakkı üzerinde kanunî ipoteğin kurulmasına yönelik bir

112

Alacak rehninin çeşitli yollardan paraya çevrilmesi mümkündür. Rehin konusu

alacak, cebrî icra vasıtasıyla satılarak paraya çevrilebileceği gibi, söz konusu ala-

cak, rehin alana ödenmek suretiyle de paraya çevrilebilir. Üçüncü bir yol ise ala-

cak üzerindeki rehnin, rehin alan tarafından özel olarak satılarak (rehin verenin

rehin alana rehnedilen alacağı tahsil yetkisi vermesi neticesinde) paraya çevrilme-

sidir. Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz. Lale Sirmen, Alacak Rehni, Ankara 1990,

sh. 86, 117-119.

113

Oğuzman/Seliçi/Oktay Özdemir, sh. 1029.