129 / 437
AİHM ve Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Gizli Tanıklara Soru Sorma Hakkının ...
128
Terör suçlarının soruşturulması sırasında tanık ifadesi alan kolluk
memurlarının zaruret görülmesi halinde duruşmada tanık olarak giz-
li celsede dinlenmelerine izin veren TMK 12. maddenin ikinci cümlesi
1992 yılında Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. Madde-
nin geri kalanı da 29.6.2006 tarih ve 5532 sayılı Kanun’la m.17 ile yü-
rürlükten kaldırılmıştır.
II- AİHM’nin Yaklaşımı
Kural olarak AİHM, delillerin kabul edilebilirliğinin ulusal hukuk
kuralları kapsamında ulusal mahkemelerin takdir yetkisinde olduğu-
nu kabul eder.
18
Bu kapsamda Mahkeme, Sözleşme kapsamında yap-
tığı değerlendirmede, bir delilin nasıl değerlendirileceğinden ziyade
delillerin elde edilmesi ve kullanılması da dahil olmak üzere yürütü-
len muhakemenin bir bütün olarak adil olup olmadığını denetlemek-
tedir.
19
AİHM, gizli tanık dinleme ve bu yolla elde edilen delillerin ceza
muhakemesinde delil olarak kullanılmasını çeşitli kararlarında irdele-
miştir.
20
Belli ölçütler esas alınmak ve güvenceler oluşturmak suretiyle
gizli tanık dinlemenin ve bu tanık beyanlarının delil olma özellikle-
rini kabul etmiştir. Kural olarak, bir delilin hükme esas teşkil edebil-
mesi için açık duruşmada ve sanık önünde ortaya konulmuş ve değer-
lendirilmiş olması gerekir;
21
ancak bu kurala bazı istisnalar getirilmesi
18
Detaylı bilgi için bkz. Şeref Gözübüyük/ Feyyaz Gölcüklü, Avrupa İnsan Hakları Sözleş-
mesi ve Uygulaması, 10.bası, Ankara 2013, s.306
19
Doorson/Hollanda kararı, Başvuru no. 20524/92, tarih 26.3.1996 , §67; Van Mechelen ve
Diğerleri/Hollanda kararı, Başvuru no. 21363/93; tarih. 23.4.1997,§50; Trofimov/Rusya
kararı, Başvuru no.1111/02, karar tarihi 04.12.2008, §32; ; Balta ve Demir /Türkiye kararı,
Başvuru No.48628/12, tarih 23.06.2015, §36
20
Kotovski/Hollanda kararı, Başvuru No.11454/85, tarih 20.11.1989; Windish/Avustur-
ya kararı Başvuru No.12489/86, tarih 28.06.1993; Doorson/Hollanda kararı, Başvu-
ru no. 20524/92, tarih 26.3.1996; Van Mechelen ve Diğerleri/Hollanda kararı, Başvu-
ru no. 21363/93; tarih. 23.4.1997; Visser/Hollanda kararı, Başvuru No.26668/95, ta-
rih.14.02.2002; Krasniki/Çek Cumhuriyeti kararı, Başvuru No.51277/99, tarih 28.02.2006;
Pello/Estonya kararı, Başvuru no. 11423/03, tarih 12.04.2007; Trofimov/Rusya kararı, Baş-
vuru no.1111/02, tarih. 04.12.2008; Tseber/Çek Cumhuriyeti kararı, Başvuru No.46203/08,
tarih. 22.11.2012; Ellis ve Simms ve Martin/Birleşik Krallık Başvuru No.46099/06 ve
46699/06, tarih.10.04.2012; Yevgenıy Ivanov/Rusya kararı, Başvuru no.27100/03, tarih.
25.04.2013; Prajina/Romanya kararı, Başvuru no.5592/05, tarih. 07.01.2014; Balta ve De-
mir/Türkiye kararı, Başvuru No.48628/12, tarih 23.06.2015
21
Yargıtay 6. Ceza Dairesi E.2015/6838, K.2016/765, tarih 11.02.2016 tarihinde vermiş ol-
duğu kararında “ 5271 sayılı CMK’nın 210. maddesinde, “Olayın delili, bir tanığın açık-