dergi 127

TBB Dergisi 2016 (127)

Süleyman Sırrı TERZİOĞLU

a) İhlâle Yol Açan Faaliyetin Doğrudan Türkiye Cumhuriyeti

Devleti Tarafından Gerçekleştirilmesi

Hak ve özgürlüklerin ihlâline yol açan kamu gücü faaliyetinin

Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından gerçekleştirilmesinden an-

laşılması gereken, faaliyetin doğrudan

devlet organları

ya da

devlet gö-

revlileri

tarafından gerçekleştirilmiş olmasıdır. Devlet soyut bir varlık

olduğu için, faaliyetlerini organları ya da görevlileri aracılığıyla ger-

çekleştirir. Bu yüzden hangi faaliyetlerin devlet faaliyeti kabul edilece-

ğinin, hangi organ ya da kişilerin eylemlerinin devlete atfedileceğinin

tespit edilmesi, bireysel başvuru açısından önem arz eder.

i) Devlet Organlarının Faaliyetleri

Devletin organları yasama, yürütme ve yargıdır. Anayasa

Mahkemesi’ne göre de

“… Kamu gücünü” kullanan organlar ( ) başta dev-

let tüzel kişiliği içinde yer alan yasama, yürütme ve yargı organları ve bu

organlara tâbi olan merciler ile yerinden yönetim kuruluşlarıdır.

Bununla

birlikte yukarıda da ifade edildiği gibi

yasama işlemleri ile düzenleyici

idarî işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuru yapılamayacağı gibi Ana-

yasa Mahkemesi kararları ile Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı

işlemler de bireysel başvurunun konusu olamaz

(mad. 43/3). Dolayısıyla ya-

sama organının işlemlerine, yargı organının ve yürütme organın bazı

işlemlerine karşı bireysel başvuru yoluna gidilemez.

Anayasa Mahkemesi’nin söz konusu kararı da göz önünde bulun-

AYM. BB. No: 2012/171, K.T.: 12/2/2013, para. 15. Aynı yönde bkz. Göztepe, s.

42. İspanya hukukunda kamu güçlerinden anlaşılması gereken, devletin, özerk

toplulukların kamu güçleri ve kamu yönetimi içinde yer alan teritoryal, korporatif

ya da kurumsal nitelikteki diğer kamu birimleridir. Ayrıca bunların memurları

ve diğer görevlileri de kamu gücü kavramı içindedir. Yine belediyeler, meslek

odaları, sosyal güvenlik kurumlarının yönetim organları, kamu şirketlerinin yö-

netim organları, kamu kurumu niteliğini haiz İspanyol Radyo Televizyon Kuru-

mu, kamu hizmeti gören imtiyazlı şirketler de bunlar içinde yer alır. Selin Esen

Arnwine, “İspanya’da Bireysel Başvuru Yolu”,

AÜHFD

, Yıl: 2003, Cilt: 52, Sayı: 4,

s. 254

Ancak yasama ve yargı organının bazı faaliyetleri, işlevsel anlamda yürütme faali-

yetleridir. Yasama ve yargı faaliyetleri dışında kalan bu tür faaliyetler dolayısıyla

bireysel başvuru yoluna gidilmesinin mümkün olduğunu düşünüyoruz. Özellik-

le savcılık işlemleri açısından yapılan tartışmalarla ilgili olarak bkz. Gülsün A.

Aygörmez Uğurlubay, “Alman Hukuku Karşılaştırmalı Olarak Bireysel Başvuru

Kabul Edilebilirlik Koşullarında Ceza Hukuku Sorunları”, Haşim Kılıç’a Arma-

ğan, Cilt II, 2015, s. 1246 vd.