255 / 545
254
Mülkiyetin Teminat Amacıyla İnançlı İşlemle Devri
3. MÜLKİYETİN TEMİNAT AMACIYLA İNANÇLI İŞLEMLE
DEVRİ
I. Genel Olarak
Mülkiyet hakkının teminat amacıyla devri sözleşmesi, borçlunun
(inanan) alacaklıya (inanılan) bir taşınırın, emre veya hamiline yazılı
senedin
88
veya taşınmazın mülkiyetini, alacağı garanti altına almak
amacıyla devretmeyi; alacaklı inanılanın da bu mülkiyeti garanti kap-
samının dışına çıkmayacak şekilde kullanmayı ve alacak ödenince de
mülkiyeti geri döndürmeyi yükümlendikleri sözleşmedir.
89
Borçlu konumundaki inanan kişi alacaklı olan inanılana taşınır
veya taşınmaz malı üzerindeki aynî hakkını, inanılan kişi üçüncü ki-
şiler nezdinde tam hak sahibi olacak şekilde devretmektedir. Devir ile
mülkiyet hakkı tamamen ancak sözleşmede belirlenen sınırlamalara
uygun olarak kullanılmak ve alacak ödendiğinde tekrar mülkiyeti
devretmek yükümlülüğü ile geçmektedir. Ancak belirtmek gerekir
ki, bu durum üçüncü kişiler nezdinde tam hak sahipliğine ilişkin gö-
rüntüyü engellememektedir. Yani hukuki görünüş olarak mülkiyeti
devralan kişi esasen bir rehin hakkı sahibinden daha kuvvetli bir du-
rumda bulunmaktadır. Çünkü rehin hakkı sahibi, sadece sınırlı aynî
hak sahibi sıfatıyla bu hakkın tanıdığı tasarruflarda bulunabilecek-
ken; mülkiyeti teminat amaçlı devralan kişi her türlü tasarruf hakkına
sahip görünmektedir. Doktrinde bu durum “inanılanın her istediğini
yapmaya muktedir, fakat yetkili olmadığı” şeklinde ifade edilmiştir.
90
Bir başka ifade ile, inanılan kişinin sahip olduğu güç veya yetki sahip
olduğu hakkı aşmaktadır.
II. Unsurları
Teminat amaçlı mülkiyet devri iki işlemin yapılmasını gerektirir:
İnanç anlaşması
91
ve mülkiyetin devri işlemi.
92
88
Nama yazılı senetler TTK md. 655 uyarınca ancak alacak devrine konu olup, mül-
kiyetin devrine konu olamazlar.
89
Bkz. Oktay Özdemir, s. 662; Ayanoğlu Moralı, s. 88 vd.
90
Oktay Özdemir, s.663; Özsunay, s.1.
91
İnanç anlaşması, inanan ile inanılan arasında yapılan, onların hak ve borçlarını
belirleyen, inançlı işlemin sona erme sebeplerini ve devredilen hakkın inanılan
tarafından kullanılma, yönetilme, inanana iade şartlarını içeren borçlandırıcı bir
işlemdir, Eren, s.382-383; yine bkz. Günel, s.85.
92
Bkz. Schwenzer, s. 227; Şafak, s. 27 vd.