Dergi 128

314

Ticari Kredilerde Temerrüt Faizi Oranının Sözleşme Eliyle Bankaların İnisiyatifine ...

riski gerçekleşecek ve bu durumda bankanın başvurabileceği bir kişi

olmayacağından, zarar banka üzerinde kalacaktır. Yazarın ikinci ge-

rekçesi bankaların ufak tasarrufları toplayabilmek için güven verici

olmaları, bunun için de toplanan tasarrufun geri verileceğine ilişkin

bir inanç yaratmaları gerektiği, aksi halde fon birikiminin sekteye uğ-

rayarak yatırımların durmasına ve ülke ekonomisinin duraklamasına

yol açacağıdır. Kuntalp bu nedenlere bağlı olarak bankaların faiz ora-

nını değiştirme hakkının var olması gerektiği sonucuna varmaktadır.

Benzeri bir başka görüş de, bankaların faiz karşılığı kredi ile kar etme

amacını güttüğü dolayısıyla kredinin verildiği tarihteki faiz oranının

korunmasının bankanın verdiği parayı daha düşük bir değerle geri

alması sonucunu doğurabileceği şeklindedir.

Hukuksal bir gerekçe içermeyen bu görüşler aslında kendi için-

de de çelişkilidir. Bankalar topladıkları tasarruf, yani mevduat için

değişken oranlı bir faiz uygulamamaktadır. Dolayısıyla sabit faiz ile

para toplayan finans sermayesinin kredi verirken neden sabit olmayan

oranlarla borç verme ayrıcalığına sahip olması gerektiği anlaşılama-

maktadır. Ayrıca risk kavramından söz edilirken, riskin kapsam ve et-

kilerinin de ortaya konulması gerekir. Sözü edilen risk, bankanın bek-

lediği ölçüde kar edemeyecek olması ise bunun sağlanması için kredi

borçlusunun menfaatlerinin ihlal edilmesi hukuki bir gereklilik değil

siyasal/sosyal bir tercihten ibarettir. Kaldı ki sözü edilen risk faktörü-

nün niteliği de iddia edilenden farklıdır.

Bu başlık altında kredi borçlusu tacirin mülga TTK md 20 (ya da

yeni TTK md 18/2) gereği basiretli olmakla yükümlü olduğu, dolayı-

Erden Kuntalp, “Bankalar ve Genel İşlem Koşulları”, Türk Hukukunda Genel İş-

lem Şartları Sempozyumu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Anka-

ra 2011, s. 100

İsmail Kayar,

“

Kredi Sözleşmelerinde Bankaya Tek Yanlı Faiz Artırma Yetkisi Ve-

ren Hükümlerin Geçerliliği ve Uygulanması”,

GÜHFD

, C.1, S.2, 1997,

s. 90

Kuntalp’in risk kapsamındaki açıklamalarında atıf verdiği Başak Şit, faiz oranı

riski ve genel piyasa riski ayrımını yapmış ve her iki risk türünün özelliklerini

ortaya koymuştur. Şit, piyasa riskinin, bankanın türev araçlar ve edindiği ortaklık

payları, yani atipik kredilerden oluştuğunu, türev araç sözleşmelerinde tarafla-

rın karşılıklı edim taahhütlerinin belirsizliğe bağlı olduğunu yani riskin taraflarca

arzu edildiğini belirtmektedir. Riskin gerçekleşmesi halinde zararın banka üzerin-

de kalacağı risk türü de budur. Başak Şit, Türk Hukukunda Banka Kredisi Kav-

ramı ve Buna Bağlanan Sonuçlar, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü,

Ankara 2011, s. 71-72, 75 Kuntalp ise Şit’in piyasa riskine ilişkin açıklamasını, faiz

riski ile karıştırmış ve yanlış aktarmıştır.