Dergi 128

327

TBB Dergisi 2017 (128)

Barış BAHÇECİ

konusu yapılmaz.

Dolayısıyla kredi sözleşmelerinde bankalara tek

taraflı faiz artırma yetkisi veren hükümlerin geçerli olması ile bu hü-

kümlerin hukuka uygun kullanılması iddia edildiği gibi

farklı “şey-

ler” değildir. Bizatihi varlığı hukuka aykırı bir sözleşme hükmünün

hukuka uygun kullanılması kanımızca söz konusu dahi olamaz. Do-

layısıyla bankaya temerrüt faizini tek taraflı olarak belirleme hakkı

veren bir sözleşme hükmünün, dürüstlük kuralına uygun bir biçimde

kullanılmasından bahsedilemez. Böyle bir hüküm TBK md 27 gereği

kesin hükümsüz sayılmalıdır. Dürüstlük kuralının TBK md 25 çerçe-

vesinde genel işlem şartlarının denetimindeki rolü aşağıda (6 numara-

lı başlıkta) ayrıca irdelenecektir.

5. TBK md 27 Açısından Değerlendirme

Yukarıda temerrüt faizini tek taraflı belirleme hakkı tanıyan görü-

şün dayanak kavramları ele aldıktan sonra, bu başlık altında da aksi

görüşün dayanağı kavramları irdelemek istiyoruz. TBK md 27’ye göre

“

Kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına ay-

kırı veya konusu imkânsız olan sözleşmeler kesin olarak hükümsüzdür. Söz-

leşmenin içerdiği hükümlerden bir kısmının hükümsüz olması, diğerlerinin

geçerliliğini etkilemez. Ancak, bu hükümler olmaksızın sözleşmenin yapılma-

yacağı açıkça anlaşılırsa, sözleşmenin tamamı kesin olarak hükümsüz olur.

”

Görüldüğü üzere BK md 19 ve 20’de yer alan “kanunun kat’i surette

emreylediği hukuki kaidelere veya kanuna muhalefet”, ölçütü kanu-

nun emredici hükümlerine ölçütüne, “ahlaka (adaba) mugayir” olma

ölçütü ahlaka, “umumi intizama mugayir” olma ölçütü kamu düze-

nine ve “şahsi hükümlere müteallik haklara mugayir” olma ölçütü de

kişilik haklarına aykırı olma ölçütü şeklinde yeniden ifade edilmiştir.

Atamer, Tacirlerin Genel İşlem Şartlarına Karşı Korunması, s. 30. Kocayusufpaşa-

oğlu, s. 561

Kayar, s. 10

Madde 19 – Bir akdin mevzuu, kanunun gösterdiği hudut dairesinde, serbestçe

tayin olunabilir. Kanunun kat’i surette emreylediği hukuki kaidelere veya kanuna

muhalefet; ahlaka (adaba) veya umumi intizama yahut şahsi hükümlere müteal-

lik haklara mugayir bulunmadıkça, iki tarafın yaptıkları mukaveleler muteberdir.

II- Butlan Madde 20 – Bir akdin mevzuu gayri mümkün veya gayri muhik yahut

ahlaka (adaba) mugayir olursa o akit batıldır. Akdin muhtevi olduğu şartlardan

bir kısmının butlanı akdi iptal etmeyip yalnız şart, lağvolur. Fakat bunlar olmak-

sızın akdin yapılmayacağı meczum bulunduğu takdirde, akitler tamamıyla batıl

addolunur.