Dergi 128

333

TBB Dergisi 2017 (128)

Barış BAHÇECİ

5.2. Emredici Hukuk Kurallarına Aykırılık Açısından

Değerlendirme

TBK md 27’ye göre kesin hükümsüzlük sonucunu doğuracak bir

diğer neden, emredici hukuk kurallarına aykırılıktır. Belirtmek gere-

kir ki, genel kredi sözleşmelerinde bankalara borçlunun temerrüdü

halinde verilen tek taraflı faiz belirleme hakkı verilmesini doğrudan

yasaklayan emredici bir hukuk kuralı bulunmamaktadır. Bununla

beraber kişinin hak ve fiil ehliyeti ile özgürlüğünden vazgeçemeye-

ceğini düzenleyen TMK md 23 kapsamında bir değerlendirme yapıl-

ması mümkündür. Ancak TBK md 27’de ki

şilik haklarına aykırılık

emredici hukuk kurallarına aykırılıktan ayrı bir neden olarak düzen-

lenmiştir. Bu nedenle konunun bağımsız olarak düzenlenen kişilik

haklarına aykırılık başlığı altında incelenmesi gerekecektir. Buna göre

kişilik haklarına aykırı nitelikteki bir sözleşme hükmü, dolaylı olarak

aynı zamanda emredici hukuk kurallarına da aykırı olacaktır.

5.3. Kişilik Haklarına Aykırılık Açısından Değerlendirme

1982 AY md 12, soyut olarak herkesin kişiliğine bağlı, dokunul-

maz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve özgürlüklere sahip oldu-

ğunu düzenlerken, TBK md 27 bu hükmü sözleşmeler hukuku açısın-

dan somutlaştırarak kişilik haklarına aykırı sözleşmelerin hükümsüz

olacağını düzenlemektedir. “

Kimse özgürlüklerinden vazgeçemez veya on-

ları hukuka ya da ahlâka aykırı olarak sınırlayamaz

” hükmünü içeren TMK

md 23/2 de AY md 12’nin norm alanı çerçevesinde bir somutlaştırma

işlevi üstlenmektedir.

Öte yandan kural olarak her sözleşmenin, tarafların kullanabile-

cekleri haklar için bir sınırlama getirdiği ve bazı hususlarda sözleş-

menin karşı tarafına tek taraflı inisiyatif kullanma hakkı tanımasının

mümkün olabildiği düşünüldüğünde, TMK md 23/2’nin hangi haller-

de uygulanabileceği sorusu akla gelir. Eldeki sorun özelinde, TMK md

23/2 hükmünde geçen “ahlaka aykırılık” ölçütüne başvurulması an-

lamlı değildir. Zira ahlaka aykırılık TBK md 27’de zaten vardır. Aynı

şekilde hukuka aykırılık da eldeki sorun açısından somut bir çerçe-

ve çizmemekte, TBK md 27’de yer alan diğer ölçütlere aykırılık zaten

Nil Karabağ Bulut, Medeni Kanun’un 23. maddesi Kapsamında Kişilik Hakkının

Sözleşme Özgürlüğüne Etkisi, 12 Levha, İstanbul 2104, s. 15