289 / 405
288
AB Yasama Tasarruflarına Karşı Birey Haklarını Koruma Mekanizması
1 Aralık 2009’da yürürlüğe giren Lizbon sözleşmesi AB yargısı ve
AB hakları koruma sisteminde kapsamlı değişiklikler getirmiştir.
1
.
Tartışma konusu olan en önemli değişikliler arasında kuşkusuz AT
anlaşmasının 230. madde, 4. fıkrasından sapan AB’nin çalışma usulle-
ri hakkındaki sözleşmenin gerçek ve tüzel kişilerin iptal davası açma
yetkisini düzenleyen 263. madde, 3. fıkrası yer almaktadır.
AB’nin çalışma usulleri hakkındaki sözleşmenin 263. madde, 3.
fıkrasında yer alan ve gerçek ve tüzel kişilerin 1. fıkra ve 2. fıkrada
öngörülen koşullarla kendilerine yönelik tasarruflar nedeniyle dava
açma hakkını düzenleyen hüküm AT anlaşmasının gerçek ve tüzel
kişilerin kendilerini muhatap alan kararlara karşı iptal davası aça-
bilmesini düzenleyen 230. madde, 4. fıkrası ile uyum içindedir. Bu
tablo gerçek ve tüzel kişilerin kendilerini muhatap alan ve bağlayıcı
hukuki etki gösteren hukuki tasarruflara karşı iptal davası üzerinden
korunması yaklaşımının Lizbon reform sözleşmesi ile değişmediğini
göstermektedir. Benzer durum AT anlaşmasının 230. madde, 4. fıkra-
sında yer alan başkalarını muhatap alan ancak davacıyı doğrudan ve
bireysel etkileyen kararlarla ilgili düzenleme bakımından da geçerli-
dir. AT anlaşmasının 230. madde, 4. fıkrası içeriği itibariyle tasarruf
kavramıyla bağlantılı lâfzî farka rağmen büyük ölçüde gerçek ve tüzel
kişilerin kendilerini muhatap almamakla beraber, onları doğrudan ve
bireysel etkileyen tasarruflar nedeniyle iptal davası açabilmelerini ön-
gören 263. madde, 4. fıkranın içeriğiyle örtüşmektedir.
Buna karşılık AB’nin çalışma usulleri hakkındaki anlaşmanın 263.
madde, 4. fıkra hükmüne tekabül eden AT anlaşmasının 230. madde,
4. fıkrası ile yapılan karşılaştırma, AT anlaşmasının 230. madde, 4. fık-
rasında öngörülen gerçek ve tüzel kişilerin tüzük görünümlü tasarruf-
ların iptaline ilişkin dava yetkisi ile ilgili düzenlemenin 263. madde, 3.
fıkra tarafından üstlenilmediğini, bu hükmün AT anlaşmasının 230.
madde, 4. fıkrasına tamamen yabancı yeni bir düzenleme ile ikâme
edildiğini göstermektedir. AB’nin çalışma usulleri hakkındaki anlaş-
1
Christian.Calliess, Die neue Europäische Union nach dem Vertrag von Lissabon
– Ein Überblick über die Reformen unter Berücksichtigung ihrer Imlikationen für
das deutsche Recht, Mohr Siebeck Verlag, 1.Auflage 2010, s. 80 vd.; Meinhard
Schröder, Neuerungen im Rechtsschutz der Europäischen Union durch den Vert-
rag von Lissabon, DÖV 2009, s.61 vd.)