Dergi 129

361

TBB Dergisi 2017 (129)

Ferah GÜÇLÜ YILMAZ

leri, dini veya siyasi görüşlerinden bağımsız, evrensel nitelikte olmak

zorundadır. Peki, bu mümkün müdür?

Kant’a göre, teorik akıl nedensellik kategorisine göre, pratik akıl

ise insansal çatışmaları düzenleyici ilkelerle hareket etmektedir. Başka

bir deyişle teorik etik, bireyin ‘doğru’ nesnesine bakışını, ‘doğru davra-

nışı’ değerlendirme ölçütlerini, pratik etik ise düşünce de var olan bu

bilginin günlük yaşama nasıl uygulandığını, tutum ve davranışlara

nasıl yansıdığını göstermektedir. Bu nedenle bir kişinin ya da bir eyle-

min doğru değerlendirilmesi, ‘doğru’ kavramına ait bilginin, ‘herkesçe

kabul edilen’ ve ‘herkes için isteyebileceği’ olarak evrenselleştirilme-

sine bağlıdır. Dolayısıyla ‘doğru yetiştirmek’, ödeve ve normlara uy-

gun davranmak değil, ödevden doğan değerlere uygun davranmakla

gerçekleşecektir.

Sözgelimi bir eğitimci veya eğitim yöneticisi, eğitim

işlerini yönetmeliklere uygun yapması gerektiğini düşündüğünde ve

yaptığında mı etik davranmış olur, yoksa işinin gereklerini yerine ge-

tirirken, vicdanı ya da iyi niyeti doğrultusunda insan haklarını göze-

terek ve insan onuruna saygı duyarak davrandığında mı? Başka bir

deyişle, kurallara uygun davranmak mı, yoksa insan onuruna bağlılık

mı, bizi, daha ahlaklı ya da daha doğru kılmaktadır?

Aritoteles, ahlak teorisini çok tartışılan ‘zoon politikon’ (insan sos-

yal politik bir hayvandır) kavramı üzerinde filizlendirirken, ‘doğru’

olanı görebilmeyi toplumsal ahlakın tam ortasına yerleştirmektedir.

‘İki uç nokta arasındaki orta yolu bulma’ becerisinin öğretilebilece-

ğini, ‘doğru yetiştirme’ nin de bu olduğunu ifade etmektedir. Farabi

de, ‘doğru yetiştirmeyi’, bireysel ‘doğru’ ların, toplumsal ‘doğru’ lara

sağladığı katkı paralelinde değerlendirmektedir.

Farabi’nin ahlak te-

orisinin en önemli kavramı olan ‘erdem’, eğitimle geliştirilen ussal dü-

şüncenin ve bireyin iradesiyle seçtiği iyi eylemlerinin bir sonucudur.

Ona göre eğitimin amacı, erdemli insanlar yetiştirmektir. Bu nedenle

mutluluğu bulan ve bireyi topluma yararlı hale getiren bir eğitim an-

Ülker Öktem, “Kant Ahlakı”,

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Fel-

sefe Bölümü Dergisi

, Cilt: 18, Ankara 2007, ss. 11-22,

ler/34/922/11498.pdf, adresinden 15.10.2016 erişim tarihinde alınmıştır.

Murat Satıcı, “Teori ve Pratik Arasında Aristoteles Üzerine”. Felsefe ve Toplumsal

Bilimlerde Diyaloglar, Yıl 2013 Temmuz, Sayı 6 (2), ss.19-50