Dergi 129

TBB Dergisi 2017 (129)

Ranâ GÖKSU

18. maddede vicdanî reddin açıkça belirtilmemis olmasına dayanarak

Sözlesme’de vicdanî ret hakkının tanınmamıs oldugu yönündeki iddi-

alara karsı cevabını da gene MSHIUS’nin 18. maddesinin yorumlan-

masına yönelik çıkarılan 22 sayılı Genel Yorum Beyanı’nda vermistir.

Bu Beyan ile vicdanî ret bir hak olarak nitelendirilmistir. Bununla bir-

likte Komite, Güney Kore Cumhuriyeti’nin aleyhine verdiği kararın-

da vicdanî reddin MSHIUS’nin 8. maddesi yerine sadece 18. maddesi

ısıgında degerlendirilmesi gerektigini belirtmistir.

Tüm bunlara ek

olarak, BM’nin Insan Hakları Komitesi bünyesinde kurulan Keyfî Tu-

tukluluk Çalısma Grubu tarafından ve BM Insan Hakları Komisyonu

ve Komitesi tarafından alınan çesitli kararlarda vicdanî ret hak olarak

tanınıp güvence altına alınmış ve vicdanî ret hakkının zorunlu asker-

lik hizmetini yerine getirmeyi kabul etmis ya da askerlik hizmetini

profesyonel olarak icra eden kisiler tarafından da kullanılabilecegi

belirtilmistir. Ayrıca Insan Hakları Komitesi tarafından 2005 yılında

yayımlanan Suriye üzerine Sonuç Gözlemleri Raporu’nun 11. paragra-

fında askerlik hizmetinin karsılıgı olarak ödenen ödemelerin vicdanî

ret ile es deger olarak kabul edilemeyecegi belirtilmistir.

B. Avrupa’da Vicdanî Ret Hakkı

Avrupa’daki vicdanî ret hakkına yönelik düzenlemeler ise Avrupa

Birligi ve Avrupa Konseyi çatısı altında gelisme göstermistir. Avrupa

Birligi, 7 Aralık 2000 tarihinde ilân edilen ve 1 Aralık 2009 tarihinde

yürürlüge giren Avrupa Birligi Temel Haklar Sartı’nın onuncu mad-

desinde, vicdanî reddi bir hak olarak tanımıstır. Madde su sekildedir:

1. Herkes, düsünce, din ve vicdan özgürlügü hakkına sahiptir. Bu

hak, din veya inancı degistirme özgürlügünü ve din veya inancı-

nı tek basına veya topluluk halinde, aleni veya gizli olarak ibadet

etme, ögretme, uygulama ve gereklerine uyma seklinde açıga vurma

özgürlügünü içerir. 2. Bu hakkın kullanılmasına iliskin ulusal mevzu-

Ermenistan, Basvuru No. 23459 / 03, 07.07.2011, 58. paragraf.

mahkemesi-

nin-bayatyan-ermenistana-karsi-karari-ve-kararin-turkiyedeki-vicdani-ret-hakki-

na-etkisi/ , (18.04.2015).

Rachel Brett, Askerlik Hizmetinin Vicdanen Reddi ve Alternatif Hizmette Uluslar-

arası Standartlar, Hazırlayanlar: Özgür Heval Çınar – Coskun Üsterci, Çarklarda-

ki Kum: Vicdani Red, Iletisim Yayınları, Istanbul, 1. Baskı, 2008, s. 252.