44 / 405
43
TBB Dergisi 2017 (129)
Ranâ GÖKSU
Parlamenter Meclisi 478 (1967) sayılı Tavsiye Kararı’nda
19
ise, Ba-
kanlar Komitesi’ni üye devletlerin iç hukuklarını vicdanî ret hakkı-
na uyumlu hale getirmeye davet etme konusunda yetkilendirmistir.
816 (1977) sayılı
20
ve 1518 (2001) sayılı
21
Tavsiye Kararları’nda da
vicdanî reddin bir hak oldugu pekistirilmekle birlikte, vicdanî reddin
AIHS’nin dokuzuncu maddesinde tanınan düsünce, vicdan ve din
özgürlügünün bir parçası oldugu belirtilmistir.
22
Aynı zamanda 1518
(2001) Tavsiye Kararları’nda
23
üye olan devletlerden besinin vicdanî
reddi hâlâ temel hak olarak tanımadıgına isaret edilerek, temel hak
olarak tanınan ülkelerde de düzenlemelerin ve güvencelerin yetersiz
oldugu belirtilmistir. Karar’da vicdanî redde yönelik düzenlemele-
rin nasıl olması gerektigi de “Askerlik çagrısından önce, sonra ya da
çagrı sırasında ya da askerlik hizmeti süresince vicdanî retçi oluna-
bilir. Silahlı kuvvetler mensupları da vicdanî retçi olabilirler. Vicdanî
retçi statüsü ve bu statüyü elde etme yollarıyla ilgili bilgi edinme
hakkının tanınması gerekir. Açıkça sivil (zorunlu askerlik hizmeti
ve Savunma Bakanlıgı’nın denetiminde olmayan kurumlarda) alter-
natif hizmetin caydırıcı ya da cezalandırıcı (askerî hizmet süresiyle
karsılastırıldıgında makul ölçülerde olması) niteligi haiz olmaması
gerekir.” denilmek suretiyle açıkça belirtilmistir.
24
Askerlik hizmetini
profesyonel olarak yerine getiren kisilerin vicdanî retçi olabilecekleri
bu Tavsiye Kararı ile 1742 (2006) sayılı Karar’da
25
da ifade edilmis ve
üye devletler bu yönde düzenleme yapmaya davet edilmistir.
19
Hitomi Takemura, International Human Right to Conscientious Objection to Mili-
tary Service and Individual Duties to Disobey Manifestly Illegal Orders, Springer,
Germany, 2009, s. 89; Parliamentary Assembly Debate on 26th January 1967, 22nd
Sitting (Doc. 2170, Report of the Legal Committe).
20
Parliamentary Assembly Debate on 7 October 1977, 10th Sitting (Doc. 4027, Report
of the Legal Affairs Committee).
21
The Standing Committee on 23 May 2001, (Doc. 8809, Report of the Committee on
Legal Affairs and Human Rights).
22
http://serkankoybasi.com/2011/10/31/insan-haklari-avrupa-mahkemesinin-
bayatyan-ermenistana-karsi-karari-ve-kararin-turkiyedeki-vicdani-ret-hakkina-
etkisi/, (18.04.2015).
23
The Standing Committee, acting on behalf of the Assembly, on 23 May 2001 (Doc.
8809, report of the Committee on Legal Affairs and Human Rights).
24
Demir, s. 263.
25
Parliamentary Assembly Debate on 11 April 2006, 11th Sitting (Doc. 10861, Re-
port of the Legal Affairs Committee).