46 / 405
45
TBB Dergisi 2017 (129)
Ranâ GÖKSU
Davası
28
” ve 24 Ocak 2006 tarihli “Ülke v Türkiye Davası
29
” Sözlesme
hükümlerinin ihlâl edildigi yönünde hüküm kurulan verilen önemli
kararlardır. İhlal edilen Sözleşme hükmü, Sözlesme’nin din, vicdan ve
inanç özgürlügünü güvence altına alan dokuzuncu maddesi olmayıp
“Ülke v Türkiye Davası’nda” tekrarlanan hapis cezaları nedeniyle kötü
muamelenin düzenlendigi üçüncü maddenin ihlâl edildiği, “Thlim-
menos v Yunanistan Davası’nda” da basvurucunun vicdanî retçi ol-
ması nedeniyle mahkûm edildigi hapis cezasını çektikten sonra hesap
uzmanı olabilmek için girmis oldugu sınavda ikinci olmasına ragmen
hükümlü sıfatını tasımıs olması nedeniyle göreve getirilmemesi ge-
rekçe gösterilerek ayrımcılık yasagını düzenleyen 14. maddenin ihlâl
edildiği yönünde karar verilmiştir. Emsal nitelikte olan “Bayatyan v
Ermenistan Davası’nda
30
” ise Mahkeme, vicdanî reddi salt dokuzun-
cu madde çerçevesinde degerlendirmis ve Yehova Sahidi olan Vahan
Bayatyan’ın askerlik hizmetini yerine getirmeyi reddetmesi karsısında
yerel mahkemelerin basvurucu Bayatyan’ı askerlik yoklamasından
kaçtıgı gerekçesiyle hapis cezasına mahkûm etmesini bireyin dinini
açıklama özgürlügüne müdahale oldugu ve bu müdahalenin demok-
ratik bir toplum için gerekli olmadıgı şeklindeki hükmüyle vicdani ret
hakkı yönünden önemli bir karar vermiştir. Böylece Mahkeme, doku-
zuncu maddenin ihlâl edildigini kabul etmis olup bu karar ile içti-
hadını degistirmistir. Kisinin dinî veya vicdanî kanaatleri nedeniyle
zorunlu askerlik hizmetini reddetmesi nedeniyle yargılanması ve ce-
zalandırılması Sözlesme’nin ihlâl edilmesi için yeterli hale gelmiştir.
2 – Türkiye’nin Pozitif Hukuku’nda Zorunlu Askerlik Hizmeti
Anayasa’nın 72. maddesinin Vatan Hizmeti baslıgının altında
“Vatan hizmeti, her Türkün hakkı ve ödevidir. Bu hizmetin Silahlı
Kuvvetlerde veya kamu kesiminde ne sekilde yerine getirilecegi veya
getirilmis sayılacagı kanunla düzenlenir.” seklinde vatan hizmetine
iliskin bir düzenleme getirilmistir. Ilgili Anayasa hükmünün lafzına
baktıgımızda görülmektedir ki, hükümde dogrudan askerlik hizme-
tinden söz edilmemekte, daha kapsayıcı bir anlamda vatan hizmetin-
28
Thlimmeno /Yunanistan, Basvuru No. 34369 / 97, 06.04.2000.
29
Ülke/Türkiye, Basvuru No. 39437 / 98, 24.01.2006.
30
Bayatyan /Ermenistan, Basvuru No. 23459 / 03, 07.07.2011.