Dergi 129

Yargılanan Vicdanî Ret Hakkı

den söz edilmektedir. Anayasa, vatan hizmetinin yerine getirilmesi-

ni sadece Türkiye vatandaslarına bir hak ve ödev olarak getirmistir.

Vatan hizmeti kavramının içinin ne sekilde doldurulacagı yani neyin

vatan hizmeti olarak kabul edilecegine iliskin açık bir düzenleme ise

mevcut olmayıp, bu hususa iliskin düzenlemelerin kanunla yapılması

gerektigi belirtilmistir.

Askerlik hizmetiyle ilgili düzenlemeler 1111 sayılı Askerlik

Kanunu’nda yer almaktadır. BuKanun’un birinci maddesine göre “Tür-

kiye Cumhuriyeti tebaası olan her erkek, isbu kanun mucibince asker-

lik yapmaga mecburdur.” hükmüyle askerlik, Türkiye vatandası olan

erkekler için zorunlu bir hizmet olarak getirilmistir. Aynı Kanun’un

onuncu maddesinde, askerlik hizmetinden muafiyet halleri, kimle-

rin asker olamayacagı ve askerlik hizmetini yerine getirme usulleri

gösterilmistir. Bu maddeye göre askerlik hizmeti bedel ödemek sure-

tiyle (m. 10/4-a), kamu kurum ve kuruluslarında görevlendirilmek su-

retiyle (m. 10/4-b) ve Milli Egitim Gençlik ve Spor Bakanlıgı’nın ihtiyaç

görmesi ve Genelkurmay Baskanlıgı’nın uygun görmesi üzerine adı

anılan Bakanlık kadrolarında ögretmen olarak görev yapmak suretiy-

le yerine getirilebilir. Kanundaki düzenlemelerin askerlik hizmetini

ifa etmis sayılmak için silâhaltına girmeyi zorunlu kılmaması alter-

natif hizmete imkân tanıdıgı düsüncesini yaratabilecek olsa da kanun

geregi askerlik hizmeti yerine getirilirken öncelikle askerlik egitimi

almak gerekmektedir. Alternatif hizmette ise kisilerin kısa süreli de

olsa hiçbir sekilde askerlik yapmamaları gerekir.

Sonuç olarak, Anayasa’da vicdanî ret hakkının tanınması ve bu

hakkın kullanılması konusuda bir engel söz konusu degildir. Bu

noktada 1111 sayılı Askerlik Kanunu’ndaki bu düzenlemenin, vatan

hizmetinin Silahlı Kuvvetlerde veya kamu kesiminde görülebilecegi

yönündeki Anayasa hükmü ile çelismektedir. Bu duruma ek olarak,

Anayasa’nın 72. maddesinde vatan hizmeti, “her Türk’ün hakkı ve

ödevi” olarak düzenlenmistir. Hak oldugu kabul edilen vatan hiz-

metinden yararlanma hususunda Askerlik Kanunu’ndaki düzenle-

meyle kadınların dıslanmıs olması Anayasa’nın onuncu maddesinin

ikinci fıkrasının “Kadınlar ve erkekler esit haklara sahiptir. Devlet, bu

esitligin yasama geçmesini saglamakla yükümlüdür. Bu maksatla alı-