43 / 405
42
Yargılanan Vicdanî Ret Hakkı
ata uygun olarak dinî nedenlerle askerlik görevini yapmayı reddetme
hakkı tanınmaktadır. Sart, 21. ve 52. maddeleri de göz önünde tutula-
rak degerlendirilmelidir. Böylece ayrımcı ve hakkın özüne dokunan
uygulamalardan kaçınmak olanak dahilinde olabilecektir.
14
Belirtmek
gerekir ki, bu Sart tüm Avrupa Birligi (AB) üyesi ülkeler tarafından
kabul edilmistir. 1 Aralık 2009 tarihli Sart öncesinde ise 7 Subat 1983,
13 Ekim 1989, 11 Mart 1993 ve 19 Ocak 1994 tarihlerinde Avrupa Par-
lamentosu tarafından verilen kararlarda vicdanî reddin Avrupa Insan
Hakları Sözlesmesi’nin düsünce, din ve vicdan özgürlügünü güvence
altına alan dokuzuncu maddesi çerçevesinde degerlendirilmesi gere-
ken bir hak oldugu ve tüm AB üyesi devletlerin kendi iç hukuklarında
buna uygun yasal düzenlemeler getirmeleri gerektigi belirtilmistir.
15
Bununla birlikte vicdanî ret, Avrupa Güvenlik ve İbirligi Teskilâtı
tarafından 1990 yılındaki Insanî Boyut Konferansı’nda (Second Con-
ference on the Human Dimension of the CSCE, Copenhagen, 1990)
bir temel hak olarak tanınmıstır.
16
Avrupa Konseyi bakımından ise
vicdanî ret hakkının tanınması konusunda, Avrupa Insan Hakları
Sözlesmesi’nin dokuzuncu maddesi esas alınmakla birlikte Sözlesme
hükmüne paralel sekilde Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi ile
Bakanlar Komitesi’nin ilke kararları da mevcuttur. Bu kararlara kı-
saca deginmek gerekirse; Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi 337
(1967) Kararı’nda
17
hak olarak vicdanî redde su sekilde yer vermistir:
“(1) Askerî hizmetle yükümlü olan fakat vicdanî veya bir dinî, ahlakî,
ruhanî, insanî, felsefî veya baska bir derin inanç nedeniyle askerî
hizmeti yerine getirmeyi reddedenler, bu hizmetten muaf tutulmayı
saglayan kisisel bir haktan yararlanmalıdır. (2) Avrupa Insan Hakları
Sözlesmesi’nin (AIHS) dokuzuncu maddesi ile güvence altına alınan
bu hakkın, hukukun üstünlügü üzerine kurulu demokratik devletler-
de bu hakkın temel bir hak oldugu kabul edilir.
18
”
14
Friedhelm Schneider, Vicdani Red Hakkında Avrupa Standartları ve Alternatif
Hizmet, Hazırlayanlar: Özgür Heval Çınar - Coskun Üsterci, Çarklardaki Kum:
Vicdani Red, Iletisim Yayınları, Istanbul, 1. Baskı, 2008, s. 269.
15
Demir
,
s. 264.
16
Nal, s. 258.
17
Parliamentary Assembly Debate on 26th January 1967, 22nd Sitting (Doc. 2170,
Report of the Legal Committe).
18
Schneider, s. 268, 269.