130 / 457
129
TBB Dergisi 2017 (130)
Ersin ŞARE
B. Hareketin Elverişli Olması
Suça teşebbüsten bahsedebilmek için gerçekleşmesi aranan diğer
bir şart elverişli hareketlerle icra hareketine başlanılmasıdır. Elverişli
hareket, hem suç tanımında yer alan fiili meydana getirmek için elve-
rişli araç kullanmayı hem de failin özelliği, hukuki konunun niteliği
ve diğer koşullar dikkate alınarak eylemin bütünü yönünden hareke-
tin suçu gerçekleştirmeye elverişli olmasını ifade etmektedir.
41
Suçta kullanılan araç hedeflenen suçu gerçekleştirmeye elverişli
değilse, icra hareketine başlanılmasından ve dolayısıyla teşebbüsün
varlığından söz edilemeyecektir. Yalnızca ses çıkartan kurusıkı bir
tabanca ile bir başkasının hayati bölgesine ateş edilmesi durumunda
kasten öldürmeye teşebbüsten bahsedilemeyecektir. Ancak aracın el-
verişli olup olmadığı ne şekilde ve hangi koşullar altında, kime karşı
ve ne amaçla kullanıldığı ile yakından ilgilidir. Bu nedenle yalnızca
aracın elverişli olup olmadığına değil hareketin elverişli olup olmadı-
ğına bakılmalıdır. Kurusıkı tabanca ile bir başkasına ateş etmek kasten
öldürme suçu yönünden elverişli olmamakla birlikte, kurusıkı taban-
canın kabzası ile bir başkasının kafasına vurmak kasten öldürmeye
teşebbüs suçu yönünden elverişli bir hareket olarak kabul edilebilir.
42
Aracın elverişliliğine ilişkin objektif ve sübjektif görüşler bulun-
maktadır. Sübjektif görüşe göre, aracın elverişliliğinden bahsedebil-
mek için aracın fail tarafından elverişli şekilde kullanılabilmesi başka
bir anlatımla failin aracı kullanmada bilgili ve deneyimli olması aran-
malıdır. Objektif görüşe göre ise, aracın elverişli olup olmadığından
bahsedebilmek için failin aracı kullanma kabiliyetinden bağımsız ola-
rak kullanılan vasıtanın elverişli olup olmadığına bakılmalıdır. Silah
kullanmayı bilmeyen ve hayatında hiç atış yapmamış birinin silah ile
başka birine ateş etmek istemesine rağmen silahın emniyetinin kapa-
lı olması nedeniyle istediği neticeyi gerçekleştirememesi durumunda
sübjektif görüş esas alınırsa aracın elverişsizliğinden bahsedilecektir.
Objektif görüşe göre ise böyle bir olayda kasten öldürmeye teşebbüs-
41
Centel/Zafer/Çakmut, (Türk Ceza Hukukuna Giriş), s. 449.
42
Uğur Alacakaptan, İşlenemez Suç, (tarihsiz), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakülte-
si Yayını, s. 62, “Elverişlilik somut olay ile birlikte değerlendirilmelidir. Bir amaç,
bir netice için elverişlilikten bahsedilebilir. Yalnız aracın değil hareketin tümünün
elverişli olup olmadığının incelenmesi gerekmektedir.”