201 / 457
200
Türk Mevzuatında Çevreyi Kirletenin Hukuki Sorumluluğu
Bu maddede
öngörülen kusursuz sorumluluğun objektif özen gösterme
yükümlülüğünün ihlaline dayanan bir kusursuz sorumluluk esasına mı yoksa
hakkaniyet düşüncesinden doğan fedakârlığın denkleştirilmesi esasına mı ya
da tehlike esasına dayanan bir sorumluluk türü mü olduğu konusunda dokt-
rinde bir görüş birliği bulunmamaktadır.
46
Bir görüşe göre
47
burada özel bir tehlike sorumluluğu bulunmak-
tadır. Tehlike sorumluluğu, kişinin sorumlu olması için kusurlu olması
veya objektif özen gösterme yükümlülüğünü ihlal etmesi aranmadığı
için sorumluluk türleri içinde en ağırıdır.
48
Tehlike sorumluluğunun
söz konusu olduğu hallerde fiille meydana gelen sonuç arasında illi-
yet bağının varlığı yeterlidir. Günümüzde sanayi ve teknolojinin hızla
gelişmesi tehlikeli faaliyetleri de beraberinde getirmektedir. Bu faa-
liyetler de çoğu zaman çevre kirliliğine sebebiyet vermektedir. Böyle
bir durumda sorumluluğun tehlike esasına dayandırılması gerekse de
çevre kirliliğinin kaynağı her zaman tehlikeli faaliyet olmayabilir. Bazı
hallerde çevre kirliliğine hukuka uygun bir fiil de yol açabilir. Bu halde,
sırf tehlike esası benimsendiği için zararın giderilmemesi hakkaniyete
uygun düşmeyecektir.
ÇK m.
28 açısından tehlike sorumluluğunun ka-
bulü mümkün olsa da çevre kirlenmesinden doğan zararlar her zaman
tehlikeli bir faaliyet sonucu doğmayacağından yeterli değildir.
Bir başka görüş ise ÇK m.28’in fedakârlığın denkleştirilmesi ilke-
sinin bir uygulaması olduğunu ifade etmektedir.
49
Bu görüşte kanun
koyucunun hükmü koyarken belirli bir sorumluluk ilkesi benimse-
meyip durumun özelliğine göre, kusur, tehlike ve fedakârlığın denk-
leştirilmesi ilkesi ile doldurulacak bir çerçeve hüküm tercih ettiğini
belirtmektedir.
50
Bu görüş, zarar verenle zarar gören arasında zararın
hakkaniyete uygun paylaştırılması karşısında her zaman tam bir taz-
minata hükmedilemeyeceği gerekçesi ile eleştirilmektedir.
51
46
Ertaş, 2012, 163; Ahmet Güneş, Avrupa Birliği Çevre Hukuku, On iki Levha Ya-
yıncılık, İstanbul, 2015, s.326, 327; Gökyayla, s.289.
47
Çörtoğlu, 1986, 77–100, 81.
48
Kılıçoğlu, s.235.
49
İlhan Ulusan, Medeni Hukukta Fedakarlığın Denkleştirilmesi İlkesi ve Uygulama
Alanı, İstanbul, 2012, s.355.
50
Ulusan, s.355, 356.
51
Ali Ulusoy, “Çevre Kirlenmesinin Oluşmasından Sonraki Aşamada Medeni Hu-
kuk, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku Çözümlerine Genel Bir Bakış”,
AÜHFD,
Y.
1993, C. 43, S. 1–4, s. 125–142, s. 128.