217 / 457
216
Türk Mevzuatında Çevreyi Kirletenin Hukuki Sorumluluğu
3.1.2. Çevre etkileri yaratan müdahalelerin kapsamı
Çevre etkileri yaratan müdahaleler genel olarak, bireylerin faali-
yetlerinden dolayı çevrede oluşan olumsuz ve istenmeyen neticeler-
dir.
120
Bunlar çevredeki unsurların özüne yönelik doğrudan bir te-
cavüz biçiminde değil, bir faaliyet dolayısıyla ortaya çıkarak çevreyi
etkiler.
121
TMK’nda çevre etkileri yaratan müdahaleler, bir taşınmazın
kullanılması veya işletilmesi sonucunda ortaya çıkan ve komşu taşın-
maz üzerinde etkilerini doğuran müdahaleler ile sınırlandırılmıştır.
122
TMK m.737’de çevre etkileri yaratan müdahaleler, duman, buğu,
kurum, toz, koku çıkartmak, gürültü veya sarsıntıya sebebiyet vermek
şeklinde sayılmış olsa da bu saymanın sınırlı sayıda (
numerus clauses
)
olduğu değerlendirilemez. TMK m.737/2’de yer alan “özellikle” ifadesi
de, madde metninde belirtilen müdahalelerin örnek niteliğinde oldu-
ğunu göstermektedir.
123
Gelişen teknoloji ve sanayi ile birlikte etkisi
katlanarak artan ve çevre etkisi doğuran farklı müdahalelerin de art-
tığı düşünüldüğünde bu düzenlemenin yerinde olduğunu söyleyebili-
riz. TMK m.737’nin uygulanması bakımından müdahalenin devamlı-
lığı aranmadığı gibi, müdahaleye yol açan kişinin taşınmazın maliki
olma zorunluluğu da aranmaz.
124
Çevre etkisi yaratan müdahaleler
sağlamak, sağlığına dikkat etmek, insan, hayvan ve çevre sağlığı açısından gerek-
li tüm önlemleri almakla yükümlüdür. Bunun yanında hayvan sahipleri, sahip
oldukları hayvanlardan kaynaklanan çevre kirliliğini ve insanlara verilebilecek
zarar ve rahatsızlıkları önleyici önlemleri almakla da yükümlü olup zamanında
ve yeterli seviyede önlem alınmamasından kaynaklanan zararların ödemeleri de
yasal zorunluluktur. Ev ve süs hayvanlarının kontrolü, hayvanların çevreye ve-
recekleri zarar ve rahatsızlıkları önleyici önlemleri almak da hayvan sahiplerinin
sorumluluğundadır. Hayvan sahiplerinin bu önlemleri almaları mahkemelerden
istenebilirse de mahkemelerce belirlenecek önlemlerin uygulanabilir olması da
gereklidir… davalının beslediği evcil hayvanlar ve evcil hayvanları beslemesin-
den faydalanan sokak hayvanlarının davacıya zarar vermemesi yönünde alına-
bilecek önlemlerin belirlenmesi gerekir.” gerekçesine dayanılarak, davalıya ait
hayvanların davacının evine, bahçesine ve tüm eklentilerine girmesini önleyebile-
cek biçimde çekilecek tel örgü belirlenerek karar verilmesi, bu istemler dışındaki
istemlerin reddedilmesine hükmedilmiştir. 4. HD, 09.06.2009 E.13339, K.7728.
120
Çakırca, s.66.
121
Lale Sirmen, Taşınmaz Mülkiyetinin Kullanılmasında Çevre Etkileri Yaratan Mü-
dahalelerden Dolayı Malikin Sorumluluğu, (2 Nisan 1986 günü Selçuk Üniver-
sitesinde yapılan “Mülkiyet” panelinde bildiri olarak sunulmuştur. Ancak daha
sonra yapılan kanuni değişiklikler işlenmiştir.), 1986, s.286.
122
Ulusan, s.159; Çakırca, s.66.
123
Oğuzman/Seliçi/Oktay-Özdemir, s.558.
124
Ulusan, s.160, 161.