Dergi 130

266

Vergi Hukukunda Tekerrür ve Tarhiyat Öncesi Uzlaşma ile İlişkisi

5. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma İle İlişkisi

Tarhiyat öncesi uzlaşma sağlanması durumunda, tekerrür için

aranan cezanın kesilmesi ve kesinleşmesi şartlarının değerlendirilebil-

mesi için öncelikle uzlaşmanın hukuki mahiyeti üzerinde biraz daha

ayrıntılı durmak gerekmektedir.

Uzlaşma kurumunun hukuki niteliği doktrinde tartışmalıdır. Bu

konuda birinci görüş uzlaşmayı “bir tür idari sözleşme”

olarak ni-

telendirmektedir. İkinci görüş uzlaşmayı, “genel idari hizmetlerin

yürütülmesi amacıyla akdedilen ve kamu hizmetini yürütme görevi

yanında, kamu gücü kullanma yetkisi de veren idari sözleşmelerden

ayrıldığı için sulh akdine”

benzetmektedir. Üçüncü görüş ise uz-

laşmayı “vergi hukukunun kendine has müessesesi”

saymaktadır.

Üçüncü görüş, uzlaşmanın kamu hizmetlerinin yürütülmesi ile alaka-

sı olmadığı gibi, idareye de özel hukuk yetkilerini aşan bir yetki veril-

mediği için idari sözleşme sayılamayacağını belirtmektedir.

Bunun

dışında uzlaşmayı sulh sözleşmelerine de benzetmeyen üçüncü görüş,

bunu iki tarafın hukuken eşit statüde olmamasına bağlamaktadır.

Danıştay kararlarında da bu konuda tam bir birlikten söz edile-

memektedir. Eski tarihli bir kararında 4. Daire, uzlaşmanın idari işlem

olarak kabulünün mümkün olmadığını belirtmekte, bunun idari söz-

leşme niteliğinde bir belge olduğunu belirtmektedir.

Ancak sonraki

tarihli bir kararda 7. Daire, uzlaşmayı iki tarafın karşılıklı anlaştığı bir

sözleşmeye benzetmekte, yükümlülerin uzlaşma tutanağını imzala-

mama hakkı olduğunu belirtmektedir.

Öncel – Kumrulu – Çağan, s. 171.

Turgut Candan, Vergilendirme Yöntemleri ve Uzlaşma, 2. Baskı, Maliye ve Hu-

kuk Yayınları, Ankara, 2006, s. 260.

Şenyüz, Vergi Ceza Hukuku, 5. Baskı, s. 294.

Dan. 4D, 20.12.1999, 1999/653E, 1999/4781K; Aktaran: Billur Yaltı, “Kurumlar

Vergisi Kanununun “Yenisi”: Peşin Fiyat Sözleşmeleri”, Vergi Sorunları Dergisi,

S. 219, 2006 Aralık, s. 6.

Dan. 7D, 23.10.2000, 2000/639E, 2000/ 2890K:

“Uzlaşma, iki tarafın özgür iradesi ile gerçekleştirilen bir sözleşme niteliğinde

olup, idari bir tasarruf özelliği taşımamaktadır. Nitekim kendi iradesi veya ida-

renin çağrısı üzerine uzlaşmaya başvuran yükümlüler için uzlaşma, tek ve vaz-

geçilmez bir seçenek olmayıp, uzlaşma koşullarını durumlarına uygun bulmayan

yükümlüler için uzlaşmamak hak ve olanağı mevcuttur. Bu haklarını uzlaşma tu-

tanağını imzalayıncaya kadar kullanabilmeleri mümkündür.”