269 / 457
268
Vergi Hukukunda Tekerrür ve Tarhiyat Öncesi Uzlaşma ile İlişkisi
da idare ve kişi, verginin veya cezanın miktarı ile ilgili pazarlık yap-
maktadırlar. Ancak doktrinde bu ölçütün yeterliliği tartışılmaktadır.
Zira ölçütün özünü oluşturan kamu hizmeti kavramı bizatihi sorgu-
lanmaktadır.
70
Ayrıca maden işletmeye ilişkin sözleşmeler ile orman
işletme sözleşmelerinin konusu kamu hizmeti ile alakalı olmadığı hal-
de idari sözleşme sayılmaktadırlar.
71
Özel hukuk sözleşmelerini aşan üstün ve ayrıcalıklı yetkiler öl-
çütü açısından konuyu tartışabilmek için uzlaşmaya ilişkin mevzuat
hükümlerine bakmak gerekmektedir. Buna göre tarhiyat öncesi uzlaş-
ma açısından Maliye Bakanlığı’nın uzlaşma kapsamını belirleme yet-
kisi, uzlaşma komisyonunun oluşumundaki idarenin belirleyici rolü,
anlaşma için uzlaşma komisyonunun nihai teklifinin bağlayıcılığı,
uzlaşmanın vaki olması durumunda dava açılamaması, hiçbir merci
nezdinde şikayette bulunulamaması gibi ölçütler uzlaşmayı idari söz-
leşmelere tekrar yaklaştırmış bulunmaktadır.
Her ne kadar bazı ölçütler idari sözleşmeyi tespit etmede yetersiz
olup, bazıları üzerinde ise doktrinde tartışma olsa da, görüldüğü üze-
re uzlaşma hukuki niteliği itibariyle idari sözleşmeye yaklaşmaktadır.
Ancak ölçütlerin yetersizliği, tartışmalı olması, uzlaşmanın hukuki
niteliğine ilişkin kanuni bir belirlemenin olmaması uzlaşmayı tam an-
lamıyla idari sözleşme yapmaktan uzaktır. Bu sebeple uzlaşmayı “bir
tür idari sözleşme”
72
sayan ilk görüşe katılmak mümkündür.
VUK ek madde 11/1 uyarınca tarhiyat öncesi uzlaşmada masaya
yatırılan, vergi incelemesine dayanılarak tespit edilen ve henüz tarh
edilmemiş ve kesilmemiş vergi ve cezalardır. TÖUY madde 16/4 uya-
rınca inceleme elemanı, uzlaşma temin edilemediği veya uzlaşmaya
varılamadığı hususunu, uzlaşma tutanağında veya düzenleyeceği in-
celeme raporunda belirtir ya da raporla birlikte göndereceği bir yazı
ile vergi dairesine bildirir. Vergi dairesi bunun üzerine vergi incele-
me raporuna dayanarak vergi tarh edip ceza kesecektir. Uzlaşma ger-
çekleştiğinde ise TÖUY madde 16/1 uyarınca uzlaşma tutanağının bir
nüshası derhal kişiye verilecek, bir nüshası da üç gün içerisinde, rapor
ve ekleriyle birlikte ilgili vergi dairesine gönderilecektir. TÖUY md. 19
70
Akyılmaz – Sezginer – Kaya, s. 417; Tekinsoy, s. 201.
71
Günday, s. 186.
72
Öncel – Kumrulu - Çağan, s. 171.