289 / 457
288
Zorunlu Pay Alım Teklifi Fiyatının Şirket Esas Sözleşmesi ile Belirlenmesi Hakkında Bir İnceleme
olması halinde dahi bağlayıcılık taşımayacağı değerlendirilmektedir.
Söz konusu kanaatin sebeplerini; şirket esas sözleşmesinin içeriğine
ilişkin kanuni sınırlamalardan kaynaklananlar; zorunlu pay alım tek-
lifi hükümlerinin mahiyetinden kaynaklananlar ve şirket esas sözleş-
mesinin etki alanındaki kişilerden kaynaklananlar olarak üç grup al-
tında ele almak mümkündür.
A. Şirket Esas Sözleşmesinin İçeriğine İlişkin Kanuni
Sınırlamadan Kaynaklanan Sebepler
Esas sözleşme, şirket tüzel kişisinin anayasası olup, şirketin iç ve
dış ilişkileri ile pay sahiplerinin şirkete ve birbirlerine karşı hak, yet-
ki ve yükümlülüklerini düzenleyen, şekle tabi, katılıma açık bir söz-
leşmedir.
18
Esas sözleşme, kuruculara ve şirkete sonradan ortak olan
diğer ortaklara serbestçe düzenlenebilir bir alan sağlamakta ve esas
sözleşme yolu ile kanunun emredici hükümlerine aykırı olmamak şar-
tıyla, kendi kurallarını serbestçe belirleme imkânı vermektedir. Buna
karşın, esas sözleşme şirket ortaklarına sınırsız bir düzenleme alanı
tanımamaktadır. Gerçekten de, esas sözleşmenin içeriğine ilişkin en
önemli sınırlama, TTK’nın “
Emredici hükümler
” başlıklı 340 ıncı madde-
sidir. Bu düzenlemeye göre; “
Esas sözleşme, bu Kanunun anonim şirketlere
ilişkin hükümlerinden ancak Kanunda buna açıkça izin verilmişse sapabilir.
Diğer kanunların, öngörülmesine izin verdiği tamamlayıcı esas sözleşme hü-
kümleri o kanuna özgülenmiş olarak hüküm doğururlar
.” Dolayısıyla, anılan
hüküm gereğince emredici hükümler ilkesine aykırı bir hüküm esas
sözleşmeye konulamamaktadır.
19
Bu ilkenin kabulü ile şirket kurucu
ve pay sahiplerinin esas sözleşme düzenleme serbestisi büyük ölçüde
sınırlanmış olmakta,
20
esas sözleşme hükümlerini belirleme konusun-
da söz sahibi olmayan ancak esas sözleşmeden etkilenen kişilere yöne-
lik hukuki bir koruma getirilmektedir.
18
Erdoğan Moroğlu, “Anonim Ortaklık Ana Sözleşmesi ve Hukuki Niteliği”, Prof
Dr. M.
Kemal Oğuzman Anısına Armağan
, İstanbul 2000, s.515
19
Hasan Pulaşlı, Şirketler Hukuku Şerhi, Adalet Yayınevi, 2. Baskı, Ankara 2015,
Cilt II, s.1739. N. 9.
20
Rauf Karasu, Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Anonim Şirketlerde Emredici
Hükümler İlkesi,
Marmara Üniversitesi E-Dergi
, Ankara 2009, s.28.