290 / 457
289
TBB Dergisi 2017 (130)
Emre SUBAŞI
Yukarıda yer verilen TTK m. 340 anlamında emredici hükmün tes-
pitinde, hükmün özüne bakılması gerektiğini ileri süren görüşler
21
de
olmakla birlikte, TTK m. 340 hükmünün özel bir düzenleme öngördü-
ğü dikkate alınarak, emredici hükmün tespitinde “şekli” kriterin esas
alınması gerektiği görüşü
22
ağırlık kazanmaktadır. Zira TTK 340 özel
bir düzenleme niteliğini taşıdığından, hükmün esasından hareketle
emredici olup olmadığının tespiti, TTK m. 340 gibi özel düzenleme
bulunmadığında izlenecek genel yöntemdir.
23
TTK m. 340’daki düzen-
lemede yer alan “
açıkça”
ifadesi ve hükmün gerekçesinde belirtilen
“
sözleşme hükümlerinin geçerliliğine ilişkin davaların azaltılma
” amacı göz
önünde bulundurularak, emredici hükümlerin esasa ilişkin tartışma-
lardan soyutlanarak şekli bir kriterle belirlenmesi gerekmektedir.
24
Daha açık bir ifade ile esas sözleşme ile farklı bir düzenlemeye gidi-
lebilmesi ancak bu imkânın kanunda ayrıca ve açıkça belirtilmesi ile
mümkün olabilmektedir. Aksi takdirde anonim şirketin temel yapısı-
na aykırı olan esas sözleşme hükümleri de, aynen genel kurul kararları
gibi batıldır.
25
Zorunlu pay alım teklifi yükümlülüğü yalnızca halka açık şir-
ketleri kapsadığından, yukarıda yer verilen TTK’nın “
Emredici hüküm-
ler
” başlıklı 340 ıncı maddesinin, 6362 sayılı SPKn’na tabi halka açık
şirketler bakımından geçerli olup olmadığı sorusu akıllara gelebilir.
Ancak TTK’nın “Özel kanunlara bağlı anonim şirketler” başlıklı 330
21
Doktrinde anonim şirketlere ilişkin bir hükmün aksinin şirket esas sözleşmesiy-
le düzenlenmesine izin verilip verilmediğinin tespitinde sadece hükmün lafzına
değil, özüne de bakılması ve hükmün özüyle sözünün uyumsuz olması halinde
özünün dikkate alınması gerektiğini ifade eden görüşler de mevcuttur. (Karasu
s.27-Pulaşlı, C I, Nr.25) Diğer taraftan hükmün sadece lafzının esas alınması ge-
rektiği ve hükmün gerekçesiyle çelişki içerisinde olduğuna yönelik görüşler de
doktrinde yer almaktadır. Zira madde metninde “açıkça” izin verilme şartının
aranmasına rağmen, gerekçede maddenin lafzından sapabilme imkânının açıkça
anlaşılmadığı durumlarda yorum yapılabileceğinin belirtilmesi çelişkilidir. (Meh-
met Bahtiyar, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’nın Dili ile Bazı Hükümlerinin De-
ğerlendirilmesi,
Türkiye Barolar Birliği Dergisi
, Y.18, S.61, Kasım-Aralık 2005, s.17
- Mehmet Bahtiyar, Ortaklıklar Hukuku, Beta Yayınevi, 7. Baskı, İstanbul 2012,
s.109.)
22
İsmail Kırca/Feyzan Hayal Şehirali Çelik/Çağlar Manavgat, Anonim Şirketler
Hukuku, Bankacılık Enstitüsü Yayınları, Ankara 2013, C.I, s.160.
23
Kırca/Şehirali Çelik/Manavgat, s.160.
24
Kırca/Şehirali Çelik/Manavgat, s.162.
25
Hasan Pulaşlı, Cilt I, s.621.