Dergi 130

346

Şirket Etiği ya da İtibar Yönetimi Projesi: Haklar ve Hukuk BağlamındaKurumsal Sosyal Sorumluluk

sele olduğunu belirtmektedir: “İyi şeyler yapabilirler ancak yalnızca

kişisel harcamalarıyla”.

Friedman’ın bir bakıma ekonomik liberal “sorumluluk almama

manifestosu”nu ileri sürdüğünü söylemek mümkün. Bu manifestoda

yukarıda belirtildiği gibi şirketler, piyasaya ya da kurumsal amaçla-

rına aykırı olmamak koşuluyla, politik sistemin yasaları kadar toplu-

mun “ahlaki kültürüne” de dikkat etmeleri tavsiye edilmektedir. Bu

argümanlarla Friedman kurumsal sosyal sorumluluğa ilişkin şirket

davranışı ve hukuka bakışla ilgili ileriki yıllarda derinleşecek tartış-

maların fitilini ateşlemiştir. Dahası küreselleşme ve yeni sağ ekono-

mik politikalar Friedman’ın “ortak çıkarı” gözetmeyen piyasa mo-

delini yüceltmiştir. Ancak aynı politikalar diğer yanda kapitalizmin

“acımasızlaşmasına”, toplumsalın aşınmasına, uluslararası şirketlerin

etkisiyle bir yanda küresel piyasalar diğer yanda ulusal düzlemdeki

düzenlemelerde dengesizliğin ve eşitsizliğin yükselişine neden olmuş-

tur. Dahası ortaya çıkan çeşitli skandallar ve ihlaller bu asimetrinin

çözümlenmeden sürdürülebilir ekonomik gelişimin güvence altına

alınamayacağı sonucunu doğurmuştur.

Böyle bir ortamda stratejik ve operasyonel bir etkinlik olarak ku-

rumsal sosyal sorumluluk kavramı güçlü bir biçimde gündeme getiril-

miş “kurumsal yurttaşlık”la ilişkili bir biçimde ele alınmaya başlanmış-

tır. İşletme uzmanlarının, yönetim bilimcilerin, sosyal psikologların,

iletişimcilerin, hukukçuların gözetiminde kurumsal sosyal sorumlu-

luk şirketleri birincil hedefleri ve üretimsel etkinlikleri dışlamadan

toplumsal sorumluluklarını hatırlatmıştır. Bu doğrultuda bilimsel teo-

rilerden, farklı disiplinlere ait kuramlardan da destek alınmıştır.

(Kurumsal sosyal sorumluluğadair ç.n.) yönetsel etkinlikleri bilim-

sel olarak haklılaştırmak için Steinmann ve Schreyögg, Habermas’ın

eylem teorisinden uyarlanan “iletişimsel rayonaliteyi” kullanmışlar-

dır. Yönetim teorisiyle bütünleştirme ve şirket eylemlerinin başarısına

katkı sağlama ya da piyasanın veya gücün temellendirdiği farklı eşgü-

düm biçimlerini reddetme amacıyla yararlanılmıştır. Şirketlerin uzlaşı

yönelimli eylemlerden vazgeçemeyeceği ve en önemli kaynağın insan

Luise Görges, Ulf Kadritzke, “Corporate Social Responsibility – vom Reputations-

management zum politischen Projekt”, Prokla, Verlag Westfaelisches Dampfboot,

Heft 164, 41. Jg., 2011, Nr. 3, s. 462.