Dergi 130

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda ‘Tedbir’

Öte yandan, gerçekleşmesi bakımından “yakın ve gerçek” olan

zararın, “belli bir ağırlıkta olması” da aranan bir şarttır. Bu, tedbirin,

telafisi mümkün olmayan zararları önleme amacının bir gereğidir. Bu

kriter çoğu kez, başvurucunun devlet tarafından gözlem altında tutul-

duğu yerlerdeki koşulların yaşam hakkı ve maddi ve manevi bütünlü-

ğü bakımından tedbiri gerektirecek düzeyde ağır bir ihlale sebebiyet

verir nitelikte olup olmadığı incelenirken gündeme gelmektedir.

Örneğin AİHM başvurucunun hayati tehlikesinin olduğu, önemli

bir fiziksel sıkıntı nedeniyle ciddi bir ağrı ve acı içerisinde olduğu hal-

lerde md.39’u uygulamaktadır. Md.3’e aykırı olduğu kabul edilebilecek

nitelikte genel düzeyde kötü ancak md.39’un uygulanmasını gerekti-

recek düzeyde “özel ve ağır (specific and grave) bir risk” teşkil etme-

yen tutulma koşulları Mahkemenin md.39’u uygulamasında yeterli

görülmemektedir.

Örneğin Lorsé ve Diğerleri/Hollanda davasında

başvurucu, tabi tutulduğu yüksek güvenlikli cezaevi rejiminin insan-

lık dışı ve aşağılayıcı muameleye tekabül ettiğini ileri sürmüş ve başka

bir cezaevine transfer edilmesi yönünde tedbir kararı verilmesini is-

temiştir. Mahkeme isteme ilişkin kararında, Sözleşmenin 3. Madde-

sindeki insanlık dışı ya da aşağılayıcı muameleye karşılık gelen, diğer

katı güvenlik önlemleri ile birlikte rutin çıplak arama uygulamasını

da içeren koşulların başvurucunun geçici tedbir isteminin karşılan-

ması için yeterli düzeyde olmadığına hükmetmiştir.

D./Birleşik Krallık kararında AİHM, tedavisi mümkün olmayan

ve oldukça ileri bir seviyeye ulaşmış AIDS hastası başvurucunun

İngiltere’den bir Karayip adası olan St. Kitts’e geri gönderilmesine iliş-

kin kararında, başvurucunun gönderilmesi halinde İngiltere’de sağ-

lanan pek çok sağlık ve tedavi olanaklarına gönderildiği yerde ulaşa-

mayacağı, bu durumun da ölümünü hızlandıracağına vurgu yapmış

(§53) ve şu karara varmıştır:

“İstisnai koşullara bakıldığında ve başvura-

nın ölümcül hastalığının ulaştığı kritik safha dikkate alındığında, kendisini

St. Kitts’e

gönderme kararının uygulanması davalı devlet tarafından

3.maddeyi ihlal eden insanlık dışı muamele uygulaması anlamına

gelecektir.”(§54)

Buna karşın mahkeme daha sonraki benzer birkaç

Keller, s.354.

AİHM, Lorsé ve Diğerleri/Hollanda, B. No. 52750/99, 4.Şubat.2003, §74.

AİHM, D./Birleşik Krallık, B. No. 30240/96, 2.Mayıs.1997, §53 ve 54.