Dergi 130

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda ‘Tedbir’

Her ne kadar pratikte tedbir kararları yoğunlukla, AYM uygu-

lamasında olduğu gibi yaşam hakkı ve işkence yasağını düzenleyen

AİHS md. 2 ve 3 kapsamında ortaya çıkacak bir zararın söz konusu

olduğu hallerde veriliyor olsa da, mahkeme tedbir istemlerine ilişkin

incelemesini bu iki hak ile sınırlamamaktadır. En azından mahkeme-

nin, tedbirin yalnızca bu iki hak bakımından uygulanabilir olduğu

gibi bir ön kabulü bulunmamaktadır. Mahkeme bu durumu, konu ile

ilgili hususlarda sıkça atıf yaptığı Mamatkulov ve Askarov/Turkiye

Kararında şöyle açıklıyor:

“Geçici tedbirler sadece sınırlı alanlarda verilmektedir. Geçici tedbir ko-

nusunda çok sayıda talepte bulunulmasına karşın, Mahkeme, pratikte, sadece

eğer telafisi mümkün olmayan bir zarar görme konusunda yakın bir risk var

ise geçici tedbir kararı vermektedir. Sözleşme’de 39. maddenin uygulanma

alanlarıyla ilgili somut bir hüküm bulunmamakla birlikte, uygulanma talepleri

genellikle yaşam hakkını (Madde 2), işkence ve kötü

muameleye tabi tutul-

mama

hakkını (Madde 3) ve istisnai olarak özel hayata ve aile hayatına saygı

gösterilmesi hakkını (Madde 8) ya da Sözleşmede güvence altına alınan başka

hakları ilgilendirebilmektedir.”

AİHM’in şimdiye kadarki uygulamasında, md.2 ve 3’deki haklar

dışında, md.6’da düzenlenen adil yargılama hakkı ve md.5’te düzen-

lenen özgürlük ve güvenlik hakları ile md.8’de güvence altına alınmış

olan özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı tedbir kararına konu edil-

miş haklar arasındadır.

Örneğin, AİHM, Othman (Abu Qatada)/Birleşik Krallık, kara-

rında, başvurucunun iadesi halinde gönderileceği Ürdün’de adil bir

yargılama görmeyeceği konusunda açık emareler olduğuna vurgu

yapmış ve md.6’da korunan haklarının açık bir biçimde ihlal edileceği

tehlikesi olduğu gerekçesiyle tedbir kararı vermiştir. Özellikle, başvu-

rucuyu mahkûm etmek adına üçüncü bir kişiye işkence etmek sure-

tiyle delil üretildiği konusunda inandırıcı bulguların varlığı, md.6’nın

ihlal edilmesi riskinin açık göstergesi olarak işaret edilmiştir.

AİHM, aile hayatına saygı kapsamında geçici tedbir uygulaması-

AİHM, Mamatkulov ve Askarov v. Turkiye, B. No. 46827/99 ve 46951/99,

bat.2005, §104.

Keller, s.340.

AİHM, Othman (Abu Qatada)/ Birleşik Krallık, B. No. 8139/09, 17.Ocak.2012.