131

148

(Marksist Kuram Açısından) Kapitalist Düzende İdare Hukuku ve Kuramın Görüşlerinin ...

Lenin, günümüzde rekabetin tekele dönüştüğünü, bu durumun

üretimin toplumsallaşmasında büyük bir ilerleme sonucunu doğurdu-

ğunu, özellikle teknik yetkinleşme ve buluşlar alanında bu durumun

bariz bir şekilde görüleceğini belirtmektedir. Yazar, üretimin toplum-

sal hale gelmesine karşın, mülk edinmenin özel kalmakta devam et-

tiğini, toplumsal üretim araçlarının küçük bir azınlığın mülkiyetinde

kaldığını, şeklen kabul edilen serbest rekabetin genel kadrosunun sü-

rüp gittiğini ve bir avuç tekelcinin halkın geri kalan kısmı üzerindeki

boyunduruğunun yük kez daha ağır, duyulur ve göz yumulmaz duru-

ma geldiğini ifade etmektedir.

Lenin, günümüzde artık büyük ve küçük yapımevlerinin teknik

yönden gelişmiş ve geri kalmış işletmeler arasında bir rekabetin söz

konusu olmadığını, kendi zorbalıklarına ve tahakkümlerine boyun eğ-

mek istemeyen küçük işletmelerin tekeller karşısında boğulması ger-

çeğiyle karşılaştığımızı savlamaktadır. Lenin bu durumun kapitaliz-

min gelişmesinin en yeniş aşaması olan emperyalizmle karşı karşıya

kaldığımızı gösterdiğini belirtmektedir.

Lenin, emperyalizm aşamasına geçişte temel rolü bankaların üst-

lendiğini, bu aşamaya geçişte bankaların rolünü hesaba katmazsak te-

kellerin gerçek gücü ve rolü konusundaki bilgimizin çok yetersiz, ek-

sik ve sınırlı kalacağını savunmaktadır.

Bundan da öte yazar, tasarruf

sandıkları ve postanelerin de kapitalist ekonominin toplumsallaşma-

sında bankalarla rekabet etmeye başladığını, bunların “ademi merke-

ziyetçi”, bir başka deyişle, etkileri daha büyük sayıda yerel birimlere,

daha uzak yerlere, daha geniş bir nüfus kesimine yayılan kurumlar

olduğunu belirtmektedir. Düşünür, eski kapitalizmin gününü doldur-

duğunu, yenisinin ise bir geçiş dönemini yaşadığını, tekeller ile serbest

rekabeti uzlaştırmak için “değişmez ilkeler” ve “somut bir amaç” pe-

şinde koşmanın boşuna bir çaba olacağını savlamaktadır.

V. İ. Lenin, Emperyalizm Kapitalizmin En Yüksek Aşaması, [V.İ.Lenin’in İm-

peryalizm kak noveşy etap kapitalizma, (1916) adlı yapıtını Fransızcasından

(L’Imperialisme, stade suprême du capitalisme, Editions Sociales, Paris 1962) Çe-

viren; Cemal Süreya] Sol Yayınları, Onüçüncü Baskı, Ankara 2013, s. 28.

Lenin, s. 29, 33.

Emperyalizm aşamasına geçişte bankaların rolü ve mali oligarşi konusunda ay-

rıntılı bilgi için bkz. Lenin, s. 34-65.

Lenin, s. 33, 41, 49.