131

270

Asgari Alım Taahüdü İçeren Bayilik Sözleşmelerinde Cezai Şart- Yargıtay Hukuk Genel ...

bilecek ve eğer borçlunun kusuru varsa tazminat talebinde bulunabi-

lecektir.

Ceza koşulunun seçimlik mi yoksa kümülatif mi olduğu taraf ira-

delerine göre belirlenmektedir. Ancak tarafların iradesi sözleşmede

açık bir şekilde ortaya konmamış ise, ceza koşulunun türü yorum yo-

luyla tespit edilir.

Sözleşmede kararlaştırılan ceza koşulunun seçim-

lik mi yoksa ifaya eklenen mi olduğu belirlenirken tarafların menfaat-

leri, cezanın miktarı (ağırlığı)

ve özellikle alacaklının ceza koşulunun

koyulmasındaki amacının dikkate alınması gerekir.

Bu çerçevede ör-

neğin ifadaki menfaate nazaran çok daha düşük bir miktarda kararlaş-

tırılmış olan, yani ifa edilmeme halinde ortaya çıkacak muhtemel zara-

rı karşılamayan bir ceza koşulunun ifaya eklenen ceza koşulu niteliği

taşıması muhtemeldir.

Alacaklının sözleşmenin aynen ifasında men-

faati olduğu ve aynen ifadan vazgeçmek istemediği durumlarda ifaya

eklenen ceza koşulu kararlaştırıldığı kabul edilecektir.

Eğer ceza ko-

şulu ile bir yapmama borcuna uyulması güvence altına alınmışsa, bu

durumda genellikle ifaya eklenen ceza koşulu söz konusu olacaktır.

İfaya eklenen ceza koşulunun en çok kararlaştırıldığı alanlardan diğer

bir tanesi de rekabet yasağına uyulmasını güvence altına almak üzere

kararlaştırılan ceza koşuludur.

Son olarak, doktrinde gerçek bir ceza koşulu olarak nitelendiril-

meyen dönme cezası

(Wandelpön)

ise TBK md. 179/ f. 3’de düzenlen-

miştir. Anılan hükme göre borçlu, sözleşmede kararlaştırılmış olan

Gauch/Schluep/Schmid/Emmenegger, Nr. 3803; BK-Becker, Art. 160 OR, N.4;

Bilge, s. 102.

Erdem, s. 53; Guhl/Schnyder, s. 621; Kocaağa, s. 153; BK-Becker, Art. 160, N. 33;

Bilge, s. 102; Hatemi/Gökyayla, s. 356

Bucher, s. 529; Couchepin, Nr. 645; Kocaağa, s. 152; Guhl/Schnyder, s. 621; CHK-

Pellanda/Dubs, Art. 160 OR, N. 41; Gauch/Schluep/Schmid/Emmenegger, Nr.

3804; Huguenin, Nr. 1269 ve dn. 50’de ve Gauch/Schluep/Schmid/Emmenegger,

Nr. 3804 dn. 40’da zikredilen İsviçre Federal Mahkemesi Kararı; BK-Becker, Art.

160, N. 39.

Couchepin, Nr. 598; Erdem, s. 53; Kocaağa, s. 188; Bilge, s. 102.

Chappuis, s. 71; ZK-Oser, Art. 160 OR, N. 2.

CHK- Pellanda/Dubs, Art. 160 OR, N. 41; Bucher, s. 529; Couchepin, s. 599; BK-

Becker, Art. 160 OR, N. 15; ZK-Oser, Art. 160 OR, N. 6; Günay, s. 84.

CHK- Pellanda/Dubs, Art. 160 OR, N. 41; Chappuis, s. 71; Bucher, s. 529; Couc-

hepin, s. 599; Erdem, s. 54; Guhl/Schnyder, s. 621; Pierre Engel, Traité des obliga-

tions en droit suisse Dispositions générales du CO, 1997, s. 865; Kocaağa, s. 152;

Eren, s. 1185; BK-Becker, Art. 160 OR, N. 15; ZK-Oser, Art. 160, N. 6; Günay, s. 84;

Gauch/Schluep/Schmid/Emmenegger, Nr. 3805