131

281

TBB Dergisi 2017 (131)

Pınar ÇAĞLAYAN AKSOY

boşa çıkarıyorsa, dürüstlük kuralına aykırılık söz konusu olacaktır.

Bu durumda, hakkın kötüye kullanılmasından söz edilmesi için çeliş-

kili davranan kişinin, bu çelişkiyi yaratmakta kusurlu olması aranma-

maktadır.

Önemli olan objektif açıdan bakıldığında karşı tarafta haklı

bir güven yaratılmış olması ve sonraki davranışlarla bu güvenin boşa

çıkarılmış olmasıdır. Bunun için de genellikle, taraflardan birinde olu-

şan güvenin “haklı” veya “korunmaya değer” olup olmadığını belirle-

mek için ek bazı koşulların varlığı aranmaktadır.

Doktrinde, çelişkili davranış yasağına aykırılığın da kendi içinde

gruplara ayrılarak incelendiği görülmektedir.

Bu olay gruplarının

neler olduğuna ve bu olay gruplarında hangi durumlarda güvenin ko-

runmaya değer olduğuna ilişkin bazı örneklere yer verilmesi yerinde

olacaktır:

Bu gruplardan biri, bir kişinin iki davranışının birbiriyle örtüş-

memesi halidir.

Buna göre, eğer bir hakkın kullanılması, hak sahi-

binin önceki başka bir davranışıyla çelişki içindeyse ve hak sahibinin

ilk davranışıyla tutarlı davranmasında karşı tarafın korunmaya değer

bir menfaati söz konusu ise, bu davranışta bulunan kişi tutarlı olmak

zorundadır.

Çelişkili davranış yasağının gündeme geldiği diğer bir alan, şek-

le aykırılıktır. Kural olarak bir hukuki işlemin şekle aykırılığını ileri

sürmek hakkın kötüye kullanılması olarak nitelendirilemez. Bununla

Heinz Hausheer/Regine E. Aebi-Müller, Berner Kommentar, Bd. I/1, Einleitung,

Art. 1-9, ZGB, Bern 2012 (kısalt. BK-Hausheer/Aebi-Müller), Art. 2 ZGB, N. 269;

ZK-Baumann, Art. 2 ZGB, N. 100; Tuor/Schnyder/Schmid/Rumo-Jungo, s. 62;

A Egger, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch Art. 1-10 Einleitung,

Zurich 1930 (kısalt. ZK-Egger), Art. 2 ZGB, N. 36; Dural/Sarı, s. 195; Hrubesch/

Bosshardt, Nr. 03.135; Oğuzman/Barlas, s. 270; Akyol, Venire, s. 79; Walter, s.

86. Alman Hukuku için bkz. Reiner Schulze, Schulze Bürgerliches Gesetzbuch,

Handkommentar, Baden Baden 2017, § 242 BGB, Rdnr. 36; Heinz-Peter Mansel,

Jauernig Bürgerliches Gesetzbuch Kommentar, Hrsg. V. Prof. Dr. Dres. h.c. Rolf

Stürner, 16. Neubearbeitete Auflage, 2015 (kısalt. Jauernig/Mansel), § 242 BGB,

Rdnr. 48.

Jale G. Akipek/Turgut Akıntürk, Türk Medeni Hukuku, Başlangıç Hükümleri/

Kişiler Hukuku, İstanbul 2002, s. 196; Jauernig/Mansel, § 242 BGB, Rdnr. 48.

Ayrıntılı bilgi için bkz. BK- Hausheer/Aebi-Müller, Art. 2 ZGB, N. 270 vd; Fritz

Sturm, “Der Rechtsmissbrauch im Schweizer Recht -- Ein Überblick über die neu-

ere Judikatur des Bundesgerichts”,

Schweizerische Juristen-Zeitung

, Zürich 1993, C.

89 s. 373 vd, s. 375.

Sturm, s. 376; Hausheer/Aebi-Müller, Art. 2 ZGB, N. 278; Hausheer/ Jaun, N. 135.