283 / 405
282
Asgari Alım Taahüdü İçeren Bayilik Sözleşmelerinde Cezai Şart- Yargıtay Hukuk Genel ...
birlikte, şekle aykırı bir sözleşme taraflarca
60
geçerliymiş gibi ifa edil-
dikten sonra şekle aykırılığın ileri sürülmesi, haklı bir güvenin ihlali-
dir ve çelişkili davranış yasağına aykırılık teşkil eder.
61
Bu durumda
şekle aykırılığın ileri sürülmesi ve sözleşme çerçevesinde ifa edilmiş
olan edimlerin iadesinin talep edilmesi mümkün değildir.
62
Bunun dışında bir kişinin, bir davranışıyla karşı tarafta belli bir
duruma veya bir durumun meydana gelmeyeceğine ilişkin yarattığı
güveni boşa çıkaracak şekilde davranması da çelişkili davranış yasa-
ğına aykırıdır.
63
Özellikle, belli bir durumun gerçekleşeceğine olarak
güvenen kişinin, bu beklenti nedeniyle bazı tasarruflarda bulunması
64
ve yeni durum sonucunda zarara uğraması halinde hakkın kötüye
kullanılması söz konusu olacaktır.
65
Bu üst başlık altında sıklıkla kar-
şılaşılan bir durum, bir hakkın zamanaşımı süresi içerisinde, fakat geç
kullanılmasıdır: Kural olarak bir talebin ileri sürülmesi için uzunca bir
süre beklenmesi, hakkın kötüye kullanılması olarak nitelendirilmez.
66
Bununla birlikte, hakkın hem geç hem de hak sahibinin önceki hareket-
sizliği ile bağdaştırılamayan bir çelişki yaratacak şekilde kullanılma-
sı, yukarıda belirttiğimiz üzere
ek bazı şartlar
gerçekleştiği takdirde,
hakkın kötüye kullanılmasına yol açabilir.
67
Diğer bir ifadeyle, belirli
bir hakkın ileri sürülmesi hak sahibinden beklendiği halde, hak sahi-
60
Taraflardan yalnızca birinin sözleşmeyi ifa ettiği veya geçersizliği bilmeksizin ifa
ettiği durumlarda, sonradan şekle aykırılığı ileri sürmesi kural olarak hakkın kö-
tüye kullanılması sayılmaz. Ayrıntılı bilgi için bkz. Hausheer/Jaun, N. 151.
61
Sturm, s. 376; Hausheer/Jaun, N. 139 vd, N. 147; Dural/Sarı, s. 196; BK-Hausheer/
Aebi-Müller, Art. 2 ZGB, N. 288 vd. Hrubesch/Bosshardt, Nr. 03.143; Oğuzman/
Barlas, s. 272, dn. 318a; Rona Serozan, Medeni Hukuk Genel Bölüm Kişiler Huku-
ku, İstanbul 2013, s. 285. Alman Hukuku için bkz. Jauernig/Mansel, § 242 BGB,
Rdnr. 50; Altaş, s. 304; Hüseyin Altaş, Şekle Aykırılığın Olumsuz Sonuçlarının
Düzeltilmesi, Ankara 1988, s. 174 vd; Edis, s. 344 vd; Kocayusufpaşaoğlu, s. 312 vd
(özellikle s. 315 vd.).
62
Bu ihtimalde iade talebinin hangi hukuki temele dayanılarak reddedileceği konu-
sunda doktrinde ileri sürülen görüşler hakkında bkz. Hausheer/Jaun, N. 148 vd.
63
Tuor/Schnyder/Schmid/Rumo-Jungo, s. 62; BK-Hausheer/Aebi- Müller, Art. 2
ZGB, N. 271; Hausheer/Jaun, N. 131.
64
Alman Hukuku hk. bkz. Schulze, §242 BGB, Rdnr. 37.
65
Hrubesch/Bosshardt, Nr. 03.135; Hausheer/Jaun, N. 132; BK-Hausheer/Aebi-
Müller, Art. 2 ZGB, N. 273.
66
Sturm, s. 376; Hrubesch/Bosshardt, Nr. 03.157.
67
BK- Hausheer/Aebi-Müller, Art. 2 ZGB, N. 283; Guhl/Koller , s. 315; Hausheer/
Jaun, N. 136; ZK-Baumann, Art. 2 ZGB, N. 392; Hrubesch/Bosshardt, Nr. 03.157;
Oğuzman/ Barlas, s 272, dn. 318; Şener Akyol, Medeni Hukukta Çelişki Yasağı,
İstanbul 2007, s. 75. Alman Hukuku için bkz. Schulze, § 242 BGB, Rdnr. 42 vd;
Jauernig/Mansel, § 242 BGB, Rdnr. 50.