131

322

Hekimin Hizmetten Çekilme Hakkı

C. İnsani Vazifenin İfası

Hekimlerin şahsi ve mesleki sebeplere dayanarak hizmetten çekil-

melerinin önündeki son engel, insani vazifenin ifasıdır. Esasında mes-

lek olarak hekimliğin “acı çeken birine yardım etme yükümlülüğü”ne

dayandığı

103

dikkate alındığında, hekimliğin başlı başına bir insani

vazifenin ifası niteliği taşıdığı ileri sürülebilir. Bununla birlikte lite-

ratürde

“sokak hekimliği”

104

olarak ifade edilen insani vazifenin ifası ile

hekimin kanuni veya sözleşmesel bir yükümlülüğü olmadığı durum-

larda dahi tıbbi girişim gereken bir durumla karşılaştığında girişimde

bulunmasına ilişkin gereklilik kastedilmektedir.

105

İnsani vazifenin ifasına ilişkin bu yükümlülüğün asıl kayna-

ğı, tıp etiğidir.

106

Doktrinde Dünya Tabipler Birliği Uluslararası Etik

Kuralları’nda, hekimlerin ahlaki açıdan bir insani vazife olarak acil

sağlık hizmeti sunmakla yükümlü olduklarının kabul edildiği ifade

edilmektedir.

107

Buna göre hekim başkalarının bu bakımı sağlamaya

istekli ve yeterli olduğundan emin olmadıkça, acil bakımı bir insanlık

görevi olarak sunmakla yükümlüdür.

108

Amerika Tabipler Birliği’nin

(AMA)

11 Eylül’den sonra geliştirdiği dil de, insani vazifenin ifası nok-

tasında önem taşımaktadır. Birliğe göre;

“Hekimlerin, hasta ve yaralılara

tedavi etme taahhütlerinin bir gereği olarak olağanüstü durumlarda acil sağ-

lık hizmetini sağlama yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu etik yükümlülük ken-

di güvenlikleri, sağlık ve hayatları bakımından normalden daha büyük riskle

karşılaşmaları halinde dahi devam eder”

109

Tıp etiğinin yanı sıra bu yükümlülüğe, çeşitli mevzuat hüküm-

103

Öztürk Türkmen, s. 2; Field/Margiotta, s. 1048.

104

Senem Doğanoğlu/Elif Koru/ Barış Yavuz/Mehmet Ertan, “Göz Yaşartıcı Kim-

yasallar ve Zor Kullanımda Hukuksal Yaklaşım ve Hekimlerin Hukuki Sorum-

luluğu”, İçinde Göz Yaşartıcı Kimyasallar ve Toplumsal Olaylarda Zor Kullanım

Araçlarının Neden Olduğu Sağlık Sorunlarında Tıbbi Destek ve Belgeleme (He-

kimlere Yönelik Rehber Kitap), 2015, s. 97-141, s. 118.

105

S. Serhat Gürpınar/ Ümit Biçer, “Hekimlerin Etik Sorumluluğu”, içinde Göz Ya-

şartıcı Kimyasallar ve Toplumsal Olaylarda Zor Kullanım Araçlarının Neden Ol-

duğu Sağlık Sorunlarında Tıbbi Destek ve Belgeleme (Hekimlere Yönelik Rehber

Kitap), 2015, s. 76-96, s. 94; Doğanoğlu/Koru/Yavuz/Ertan, s. 119.

106

Gürpınar/Biçer, s. 94. Tıp etiği, hasta özerkliğine saygı, hastaya zarar vermeme,

adalet ve temel hasta hakları gibi hekimlik uygulamalarındaki tıbbi deontoloji il-

kelerinin bütünüdür (Demir, s. 231-232).

107

Doğanoğlu/Koru/Yavuz/Ertan, s. 119.

108

Tambağ, s. 40.

109

Hood, s. 371.