127 / 417
126
Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdurun Hukuki Yardım Alma Hakkı
mağdurun etkin rol alması ve maddi gerçeğe eksiksiz olarak ulaşılabil-
mesi için mağdura, kovuşturmaya katılma,
16
şikâyette ve ihbarda bu-
lunma, soruşturma ve kovuşturma dosyasını inceleme ve örnek alma,
kanun yollarına başvurma, delillerin toplanmasını isteme ve bizzat de-
lil toplama, soru sorma,
17
tercümandan yararlanma (CMK m. 202/1),
hukuki yardım alma gibi birçok hak ve yetki tanınmıştır.
18
Mağdura tanınan hakların en önemlilerinden biri de, hukuki yar-
dım alma hakkıdır.
19
Hukuki yardım alma hakkı mağdurun, hukuk
bilgi ve tecrübesine sahip olan bir kişiden mağduriyetine sebep oldu-
ğunu düşündüğü faillerinin yargılanması ve gerekli yaptırımlarla ce-
zalandırılması için ceza muhakemesi süresince hukuki yardım alma
imkânına sahip olmasını ifade etmektedir. Ceza muhakemesinde
mağdurun, başka kişilerden hukuki yardım almasına ilişkin herhangi
bir yasaklayıcı veya sınırlayıcı hüküm bulunmamaktadır. Dolayısıy-
la mağdur, ceza muhakemesinde istediği herkesten ve istediği kadar
kişiden hukuki yardım alma hakkına sahiptir.
20
Fakat hukuki yardım
sağlamak amacıyla mağdurla birlikte veya mağduru temsilen ceza
muhakemesi sürecinde hazır bulunma ve/veya işlem yapma hakkı ve
yetkisi, sadece avukat olan kişilere tanınmıştır.
21
CMK’da, ceza muha-
16
“Mağdur, suçtan zarar gören gerçek ve tüzel kişiler ile malen sorumlu olanlar, ilk
derece mahkemesindeki kovuşturma evresinin her aşamasında hüküm verilince-
ye kadar şikâyetçi olduklarını bildirerek kamu davasına katılabilirler” (CMK m.
237).
17
“Cumhuriyet savcısı, müdafi veya vekil sıfatıyla duruşmaya katılan avukat; sanı-
ğa, katılana, tanıklara, bilirkişilere ve duruşmaya çağrılmış diğer kişilere, duruş-
ma disiplinine uygun olarak doğrudan soru yöneltebilirler. Sanık ve katılan da
mahkeme başkanı veya hâkim aracılığı ile soru yöneltebilir” (CMK m. 201).
18
Heinz Schöch, “Mağdurun Korunması-Ceza Usul Hukuku Reformu Düşünceleri-
nin Sınanması”, (Çev.: Ayşe Nuhoğlu) Suç Politikası, Karşılaştırmalı Güncel Ceza
Hukuku Serisi 5, Ankara 2006, s. 117.
19
Çağdaş ceza hukukunda suçun asli mağdurunun devlet olduğu fikrinin kabul
edilmesi ile devlet kendi mağduriyetini gidermek için resmi bir teşkilat olan ve
hukukçulardan oluşan savcılık makamını kurmuştur. Devletin toplum adına suç-
ları kovuşturmaya başlaması ile birlikte şüpheli/sanık devlet karşısında zayıf kal-
mıştır. Şüphelinin/sanığın bu zayıflığını ortadan kaldırmak amacıyla şüphelinin/
sanığın bir hukukçu olan müdafi aracılığıyla savunulması gerektiği prensip ola-
rak kabul edilmeye başlanmıştır. Fakat mağdurun hukuki yardım alma hakkına
sahip olması uzun süre ihmal edilmiştir. Bunun sebebi, mağdurun iddia maka-
mında savcı ile birlikte yer almasıdır. Akdemir, s.78.
20
Veli Özer Özbek ve Diğerleri, Ceza Muhakemesi Hukuku, 2. Bası, Seçkin Yayıncı-
lık, 2011, s.235.
21
“Kanun işlerinde ve hukuki meselelerde mütalaa vermek, mahkeme, hakem veya