dergi 132

129

TBB Dergisi 2017 (132)

Ahmet BOZDAĞ

IV. MAĞDURUN HUKUKİ YARDIM ALMA BİÇİMLERİ

A) Genel Olarak

Ceza muhakemesinde bir vekilin hukuki yardımından yararlan-

mak mağdur için bir hak olduğundan, kural olarak bu haktan yarar-

lanıp yararlanmamaya mağdurun özgürce karar verme hakkı bulun-

maktadır. Bir başka ifadeyle, ceza muhakemesinde mağdur için vekilin

hukuki yardımından yararlanmak kural olarak ihtiyaridir (CMK m.

234/1-a-3, 2- 239/1). Ancak adaletin ve adil yargılamanın gerektirdiği

istisnai durumlarda mağdurun, bir vekilin hukuki yardımından yarar-

lanması zorunluluk olarak düzenlenmiştir (CMK m. 234/3, 239/2).

Kanundaki bu düzenlemeler dikkate alınarak, mağdurun hukuki

yardım alma hakkı, “ihtiyari hukuki yardım alma” ve “zorunlu hukuki

yardım alma” olarak iki alt başlıkta incelenmektedir. Ayrıca bu ayrım

doğrultusunda, mağdurun hukuki yardımından yararlandığı vekil de,

“ihtiyari vekil” ve “zorunlu vekil” olarak sınıflandırılmaktadır.

B) İhtiyari Hukuki Yardım Alma

İhtiyari hukuki yardım alma, vekilin hukuki yardımından yarar-

lanıp yararlanmamanın mağdurun takdirine bırakıldığı ve ceza mu-

hakemesinin vekil olmadan da yürütülebilmesinin mümkün olduğu

hukuki yardım alma türüdür.

Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre mağdur, hem soruşturma aşa-

masında hem de kovuşturma aşamasında “

vekili bulunmaması halinde,

cinsel saldırı suçu ile alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suç-

larda, baro tarafından kendisine avukat görevlendirilmesini isteme

” hakkı-

na sahiptir (CMK m. 234/1-a-3, 2- 239/1). Kanun koyucu mağdurun,

vekilin hukuki yardımından yararlanma hakkına sahip olduğunu ve

vekil seçme hakkı bulunduğunu açıkça ifade etmemiş olup, sadece

“(özgür iradesiyle seçtiği)

vekilinin bulunmaması halinde

” baro ta-

rafından vekil görevlendirileceğini ifade etmiştir. Ancak bu ifadeden

mağdurun, soruşturma ve kovuşturmanın her aşamasında kendi öz-

“CMK, mağdura önemli haklar tanımıştır. Bu suretle daha düne kadar topal olan

ceza muhakememiz, nihayet iki ayağı üzerine basmaya başlamıştır. CMK mağdu-

ra önemli haklar tanımıştır. Bu devrim niteliğinde bir düzenlemedir”. Öztürk ve

Diğerleri, s. 238-239.