dergi 132

176

Eşlerin Çocuk Sahibi Olma Konusunda Uyuşmazlığa Düşmesi

girmesine rağmen, evlenmeye zorlanamamaktadır.

Önceden taah-

hütte bulunmuş olması, evleneceğini beyan etmesi, onun sonradan bu

fikrinden caymasını engellememektedir.

İşte çocuk isteği için de aynı

esas geçerli olup aksi yönde beyanı olsa da, kendi isteğiyle olmadıkça,

kadın –herhangi bir tıbbi müdahale vb. ile-

gebe kalmaya

zorlana-

maz.

Sonuç olarak eşlerin ayrı ayrı veya birlikte başvurusu ile hâkim

her ne kadar çocuk sorununa dâhil olsa da, eşleri uyarmaktan ve uz-

laştırmaya çalışmaktan öte bir yola başvuramayacaktır.

Uyuşmazlığa karşı TMK m. 195’te öngörülen bir başka yol, uzman

kişilerin yardımına başvurulmasıdır. Psikologlar, aile danışmanları

vb. uzman kişiler tanımına girer.

Ancak eşlerin ortak rızası olmadık-

ça hâkim bu yola başvuramaz.

2.4. Boşanmaya Yol Açma Açısından Çocuk İstememe

Yukarıdaki değerlendirmelerden çıkan sonuç, çocuk sahibi olmak

istemeyen eşin buna zorlanamayacağıdır; gerek diğer eş gerek hâkim,

onu, çocuk sahibi olmaya hukuken zorlayamaz.

Bu tespitten sonra, eşlerden birinin çocuk istememedeki ısrarının,

evlenmeye etkisi üzerinde durulmalıdır.

Türk hukukunda boşanma nedenleri, bir ayırıma göre, özel ve

genel boşanma nedenleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Eşlerden

“Nişanlılık, evlenmeye zorlamak için dava hakkı vermez” (TMK m. 119/1). “Ev-

lenmeden kaçınma hâli için öngörülen cayma tazminatı veya ceza şartı dava edi-

lemez; ancak yapılan ödemeler de geri istenemez” (TMK m. 119/2).

Benzer şekilde; “Yazılı rıza üzerine insan kökenli biyolojik maddelerin alınma-

sı, aşılanması ve nakli mümkündür. Ancak, biyolojik madde verme borcu altına

girmiş olandan edimini yerine getirmesi istenemez; maddî ve manevî tazminat

isteminde bulunulamaz” (TMK m. 23/2).

Aynı esas erkek için de geçerlidir; mahkeme zoruyla, kocanın spermlerinin tıbbi

müdahale ile alınarak (aşılama yoluyla, tüp bebek yoluyla vb.) diğer eşin çocuk

sahibi olması sağlanamaz.

Burada “gebe kalmaya” zorlanamaz ifadesi isabetli olmaktadır; zira gebe kalın-

dıktan sonra çocuğu isteyip istememeye devletin müdahalesi söz konusu olmak-

tadır ki bu konu aşağıda “Ana rahmine düşen çocuğun istenmemesi” başlığı altın-

da ele alınmaktadır.

Öztan, 338.