199 / 417
198
Türk Aile Hukukunda Toplumsal Cinsiyet Rolleri
Sözleşme’nin 5. maddesine göre taraf devletler aşağıdaki temel hedef-
ler için uygun önlemleri alacaklardır;
“a. Her iki cinsten birinin aşağılığı veya üstünlüğü fikrine veya ka-
dın ile erkeğin kalıplaşmış rollerine dayalı ön yargıların, geleneksel ve
diğer bütün uygulamaların ortadan kaldırılmasını sağlamak amacıyla
kadın ve erkeklerin sosyal ve kültürel davranış kalıplarını değiştirmek;
b. Anneliğin sosyal bir görev olarak anlaşılmasını ve çocukların
yetiştirilmesi ve gelişiminde kadın ve erkeğin ortak sorumluluğunun
tanınmasını öngören ve her durumda çocukların çıkarlarını her şey-
den önce gözeten anlayışa dayanan bir aile eğitimini sağlamak.”
Toplumsal cinsiyet rollerinin değiştirilmesi, CEDAW’ın 5. mad-
desinde genel bir yükümlülük olmanın yanında, eğitimde kadınların
erkeklerle eşit haklara sahip olmasının düzenlendiği Sözleşme’nin 10.
maddesinde, özel bir ödev olarak vurgulanmıştır:
“Kadın ve erkeğin rolleriyle ilgili kalıplaşmış kavramların eğiti-
min her şeklinden ve kademesinden kaldırılması ve bu amaca ulaşıl-
ması için karma eğitimin ve diğer eğitim şekillerinin teşvik edilmesi,
özellikle ders kitaplarının ve okul programlarının yeniden gözden ge-
çirilmesi ve eğitim metotlarının bu amaca göre düzenlenmesi;”
Avrupa Konseyi bünyesindeki çalışmalar sonunda kabul edilen ve
Avrupa Konseyi’ne üye olmayan devletlerin de kabul ve onayına açık
bir belge olarak hazırlanmış olan
Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şid-
detin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi
- İstanbul Sözleşmesi
de geleneksel cinsiyet rollerine karşı duruşunu or-
taya koymuştur.
35
Kadınlara yönelik şiddeti ve ev içi şiddeti önlemek,
soruşturmak ve ortadan kaldırmak amacıyla hazırlanmış olan İstanbul
ramsal bir boyutu bulunmaktadır. Şöyle ki, olmayan bir şey önlenebilir, olan bir
şey ise ancak yok edilebilir, ortadan kaldırılabilir ve “Ortadan Kaldırma” ifadesi
“Önleme” ifadesinden daha etkilidir. CEDAW’ın özünde kadına karşı ayrımcılı-
ğın bir evrensel gerçeklik olduğu olgusu olduğu dikkate alınarak, çalışma kapsa-
mında Sözleşme’nin resmî çevirideki adı yerine “Kadınlara Karşı Her Türlü Ay-
rımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi” ifadesi kullanılmıştır.
35
Council of Europe, Convention on Preventing and Combating Violence Aga-
nist Women and Domestic Violence, 11.05.2011 İstanbul. Türkiye, İstanbul
Sözleşmesi’ni ilk imzalayan devlet olup, 29.11.2011’de Sözleşme’yi imzalamıştır.
Bakanlar Kurulu’nun Sözleşme’nin onayına ilişkin kararı 08.03.2012 tarihli ve
28227 (Mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Sözleşme, Türkiye bakı-
mında 01.08.2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir.