dergi 132

213

TBB Dergisi 2017 (132)

Ayşe Seda GÜLSEVEN

geçerli olarak kurulabilmesi için aranan koşulun önemli ya da önemsiz

olduğuna bakılmaksızın, bunun geçersizliği için mutlaka yargı kara-

rına ihtiyaç vardır. Bu sebeple aile hukukunda butlan kavramı kulla-

nılmakta, önemli evlenme engellerinin bulunmaması mutlak butlan,

önemli olmayan evlenme engellerinin bulunmaması ise nisbî butlan

olarak ifade edilmektedir.

TMK’nın ‘Batıl Olan Evlenmeler’ başlı-

ğı altında yer alan 145. maddesi “mutlak butlan” hallerini, 148-151.

maddeleri “nisbî butlan” hallerini düzenlemiştir. TMK’nın 145. mad-

desine göre; eşlerden birinin evli bulunması, eşlerden birinin evlenme

sırasında sürekli bir sebeple ayırt etme gücünden yoksun bulunması,

eşlerden birinde evlenmeye engel olacak derecede akıl hastalığı bu-

lunması ve eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede h

ısımlığın

bulunması halleri

, evliliğin mutlak butlan sebebiyle iptali sebeplerini

oluşturur. TMK’da yer verilen dört ayrı nisbî butlan sebebiyse şunlar-

dır: Ayırt etme gücünden geçici yoksunluk (m. 148), yanılma (m. 149),

aldatma (m. 150) ve korkutma (m. 151).

Mutlak butlan sebepleri kamu düzenini ilgilendirirken, nisbî but-

lan sebepleri yalnızca tarafları ilgilendirir.

Bu haliyle, mutlak butlan

sebepleri, kesin evlenme engelleridir.

Mutlak butlan sebebiyle evlen-

menin iptali için dava açmak, ilgililer için her zaman mümkündür ay-

rıca bu dava Cumhuriyet savcısı tarafından da resen açılabilir (m. 146).

Bunun aksine, nisbî butlan sebebiyle evliliğin iptali için dava açmak,

ilgili eşe tanınmış bir hak olup, hak düşürücü süreye bağlanmıştır. Ka-

nun hükmüne göre; iptal davası açma hakkı, iptal sebebinin öğrenil-

diği veya korkunun etkisinin ortadan kalktığı tarihten başlayarak altı

ay ve her hâlde evlenmenin üzerinden beş yıl geçmekle düşer (m. 152).

Bekâret olgusu, evliliğin nisbî butlan sebebiyle iptali talebiyle açı-

lan bir kısım davanın konusunu oluşturur. Bu tür davaların hukuki

dayanağı, ‘yanılma’ halinde eşlerden birinin evlenmenin iptalini dava

edebileceğini düzenleyen TMK’nın 149. maddesinin 2. fıkrasıdır. Bu

düzenlemeye göre;

“Eşinde bulunmaması onunla birlikte yaşamayı kendi-

si için çekilmez bir duruma sokacak derecede önemli bir nitelikte yanılarak

evlenmişse.”

yanılan

eş evlenmenin iptalini talep edebilir. Eşin niteli-

Kılıçoğlu, Aile Hukuku, s. 76.

Dural-Öğüz-Gümüş, s. 79.

ılıçoğlu, Aile Hukuku, s. 78.