215 / 417
214
Türk Aile Hukukunda Toplumsal Cinsiyet Rolleri
ğinde yanılma sebebiyle evliliğin iptalinin talep edilebilmesi için ya-
nılmanın, diğer bir ifadeyle hatanın bizzat eşin kendi niteliğiyle ilgili
olması, bu hatanın esaslı olması ve eşin niteliğindeki hata yüzünden,
hataya düşen eş için ortak hayatın çekilmez hale gelmiş olması gere-
kir.
70
Bu şartların yanında, kişide bulunması gereken niteliklerin evlili-
ğin kurulduğu sırada bulunmaması gerekmekte olup, evlilik sırasında
bulunan niteliklerin sonradan değişmesi veya ortadan kalkması, nisbî
butlan sebebiyle evliliğin iptaline değil, ancak boşanma davasına konu
edilebilir.
71
Hatanın esaslı olup olmadığının tespiti içinse, hem objektif hem
sübjektif yönden değerlendirme gereklidir. Buna göre; hataya düşen,
eşinin gerçek durumunu bilmiş olsaydı onunla evlenmeyecek idiyse,
hatanın sübjektif bakımdan esaslı olduğu ve evliliğin iptalini isteyenin
eşinde aradığı bu vasfın bulunmaması halinde, orta düzeyde ve nor-
mal zekâlı bir insanın da evlenmeyeceği ortaya konulduğu takdirde,
hatanın objektif bakımdan esaslı olduğu kabul edilir.
72
Eşin niteliğinde esaslı hata olarak kabul edilen durumlar genel bir
ifadeyle, eğitim düzeyi, sağlık, bedensel yapı, ekonomik durum, inanç
ve düşünce yapısıyla ilgili olabilir.
73
Bekâretin evliliğin iptali talebiyle
dava konusu edildiği durumlarda, evliliğin iptalini talep eden erkek
eşin iddiası; bakire olmadığını öğrendiği eşinin “niteliğinde” yanıldı-
ğıdır ve bu durum birlikte yaşamayı kendisi için çekilmez bir duruma
sokacak derecede önemlidir. Doktrinde “kızın bakire çıkmamasının”
bazı yörelerde evliliğin iptali sebebi olarak kabul edilebileceği yönün-
de bir görüş
74
dile getirilmekle birlikte, Batı kaynaklarında ileri sürü-
len, bakirelik niteliğinin bugün artık önemini yitirmiş olduğu görü-
şünün Türk hukukunda uygulanamayacağını belirten yaklaşıma da
dikkat çekmek gerekir.
75
İçtihatlara atıf yaparak eşin niteliğinde hata
70
Bilge Öztan, Aile Hukuku, B.4, Ankara 2004, s. 342; Aydın Zevkliler-M. Beşir
Acabey-K. Emre Gökyayla, Medeni Hukuk, Savaş Yay., B.5, Ankara 1997, s. 892-
893; Turgut Akıntürk-Derya Ateş Karaman, Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku,
İkinci Cilt, Beta Yay., B.14, İstanbul 2012, s. 218-219.
71
Kılıçoğlu, Aile Hukuku, s. 89.
72
Öztan, s. 342-343; Akıntürk-Karaman, s. 218-219.
73
Kılıçoğlu, Aile Hukuku, s. 88.
74
Dural-Öğüz-Gümüş, s.87.
75
Hüseyin Hatemi-Burcu Kalkan Oğuztürk, Aile Hukuku, Vedat Kitapçılık, B.2,
İstanbul 2013, s. 66.