259 / 417
258
Türkiye’de Rekabet Mahkemelerinin Kurulması Çok Mu Uzak Bir İhtimal?
TL olması konusunda tedarikçilerin, düşük alım yapan perakendeci-
lerden bazılarıyla olan tedarik sözleşmelerine hükümler koyması da
eklenebilir. Olaydaki rakipler arası fiyat tespiti
49
ve sağlayıcı ile bayi
arasında yeniden satış fiyatının belirlenmesine
50
4054 sayılı Kanun ve
ilgili ikincil mevzuat hükümleri uygulanacaktır.
Burada tarafların şirket, ticari işletme, esnaf vs. olmasının bir far-
kı bulunmamakta olup, 4054 sayılı Kanun kapsamında “teşebbüs”
veya “teşebbüs birliği” niteliğini taşımaları gerekli ve yeterlidir.
51
Bu
örnekte tedarikçilerin anlaşarak 18 TL’ye çıkardığı bayi satış fiyatları-
nın perakendeciler üzerinde yol açtığı net zararın nasıl hesaplanaca-
ğı, perakendecilerin bu fiyat artışını tüketicilere yansıtması halindeki
passing-on
(aktarma) durumunun nasıl değerlendirileceği,
52
çifte taz-
minat ödeme riskinin nasıl önleneceği vs. uzmanlık gerektiren konular
49
Rakiplerin fiyatları birlikte tespit etmeleri (price fixing), en ağır rekabet hukuku
ihlallerinden birini oluşturmaktadır. Serbest piyasa ekonomilerinde fiyatların arz
ve talebe göre piyasa aktörleri tarafından serbestçe belirlenmesine izin verilmekle
birlikte, fiyatların her bir teşebbüs tarafından bağımsız olarak değil de teşebbüs-
lerce ortaklaşa belirlenmesine rekabet hukuku kuralları gereği izin verilmemekte-
dir. 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesinin (a) bendi gereği “[m]al veya hizmetlerin
alım ya da satım fiyatının, fiyatı oluşturan maliyet, kâr gibi unsurlar ile her türlü
alım yahut satım şartlarının tespit edilmesi”ne yönelik anlaşma ya da uyumlu
eylemler yasaklanmaktadır.
50
Sağlayıcının, mal sattığı bayinin kendi satış fiyatını serbestçe belirlemesine engel
olmak suretiyle bayinin tüketiciye perakende satış fiyatını, yani malın yeniden
satış fiyatını, belirlemesine “yeniden satış fiyatının belirlenmesi” (“resale price
maintenance”) adı verilmektedir. Rekabet kuralları uyarınca bayinin kendi satış
fiyatını rekabet koşulları altında serbestçe belirlemesi gerekse de bayi için azami
satış fiyatının getirilmesi veya perakende satış fiyatının sağlayıcı tarafından tav-
siye edilmesi genellikle bir rekabet ihlali olarak değerlendirilmemektedir. 2002/2
sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği’nin 4. maddesinde “alı-
cının kendi satış fiyatını belirleme serbestisinin engellenmesi” durumunda ilgili
dikey anlaşmanın söz konusu tebliğ kapsamında grup muafiyetinden yararlana-
mayacağı ifade edilmektedir. Ancak yine aynı maddede yer alan diğer bir hüküm
uyarınca ise “taraflardan herhangi birinin baskısı veya teşvik etmesi sonucu sabit
veya asgari satış fiyatına dönüşmemesi koşuluyla, sağlayıcının azami satış fiyatını
belirlemesi veya satış fiyatını tavsiye etmesi”nin mümkün olduğu belirtilmekte-
dir.
51
4054 sayılı Kanun yalnızca “teşebbüs” veya “teşebbüs birliği” niteliği taşıyan
gerçek veya tüzel kişilere uygulanabilir niteliktedir. Teşebbüs niteliği taşımayan
birimler, örneğin bakanlıklar ya da belediyeler, 4054 sayılı Kanun’un kapsamı dı-
şındadır. Bu terimlerin tanımı için bkz. 4054 sayılı Kanun m. 3.
52
Bu konuyla ilgili daha fazla bilgi için bkz. Kadir Baş, “Türk Hukukunda Rekabet
İhlallerine İlişkin Tazminat Davalarında Passing-On Savunması ve Dolaylı Alı-
cı Kuralının Uygulanması: ABD ve AB Uygulamaları Işığında Değerlendirme ve
Öneriler”,
Rekabet Dergisi
, 2011, 12(4), s. 3-74.