dergi 132

327

TBB Dergisi 2017 (132)

Özcan ALTAY

Obama’nın Libya’da giriştiği bu operasyonun tek taraflı başkan-

lık işlemiyle ve hukuka aykırı şekilde yapılmış olmasından ziyade,

bu yetkinin kullanılmasında Obama’nın kendisine bağımsız ve doğal

yetkiler atfetmesi emperyal başkanlık eleştirisi bakımından daha be-

lirleyici olmuştur. Obama, operasyonun başlamasından iki gün içinde

Kongre’ye gönderdiği mektupta müdahaleyi, Anayasanın yürütme-

nin başı ve başkomutan sıfatıyla kendisine verdiği ülkenin dış ilişkile-

rini yürütme yetkisi çerçevesinde başlattığını bildirmiştir.

Operasyon

üzerine Başkanlık Hukuk Müşavirliği’nin görüşünde de başkanların

tek başlarına ve bağımsız şekilde savaş yetkilerini kullandığı ve yer-

leşmiş hukuki ve siyasi pratiğin

Anayasanın muğlak lafzının önüne

geçtiği iddia edilmiştir. Ayrıca, Savaş Yetkileri Kararı ile başkanların

zaten (en azından 60 günlüğüne) tek taraflı müdahalede bulanabilece-

ğinin kabul edildiği ön plana çıkarılmıştır.

Sonuç olarak, Obama ve hukukçu danışmanları milli güvenlik ve

menfaatler söz konusu olduğunda başkanın diğer anayasal organların

her durumda doğal olarak önünde olduğu görüşünü, Bush yönetimi

kadar net ve tabiri caizse kör göze parmak biçimde olmasa da, savun-

muşlardır. Bu savunu beraberinde artık kuvvet kullanımı veya savaş

ilanıyla

sınırlı

olmayan (tutsaklara müdahale, askeri yargı, işkence,

hukuksuz telefon ve ortam dinlemeleri vs) milli güvenlik ve savaş yet-

“Letter from the President regarding the Commencement of Operations in Libya,”

21 Mart 2011,

https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2011/03/21/let-

ter-presidentregarding-commencement-operations-libya, (Erişim Tarihi: 10 Mart

2017).

Bu mütalaada başkanın dış ilişkileri yürütme tekeline sahip olduğu (American

Ins. Assn. v. Garamendi) ve başkanın ülkenin milli menfaatleri söz konusu oldu-

ğunda tek yetkili organ olduğuna (Durand v. Hollins) vurgu yapan yargı kararları

öne çıkarılmıştır. Ancak, yargının yürütmeye dış ilişkiler ve savaş yetkileri konu-

sunda istikrarlı biçimde koşulsuz destek verdiği izlenimini yaratmak yanıltıcıdır.

Nitekim Youngstown Sheet & Tube Co. v. Sawyer davasında Yüksek Mahkeme

Truman’ın Kore Savaşı esnasında milli güvenlik gerekçesiyle bir çelik fabrikası-

na el koyma girişimine engel olmuştur. Ünlü kararda Hâkim Jackson’ın başkanın

yetkilerinin Kongre ile çatışma halinde en aşağı seviyede olduğunu varsayan gö-

rüşü halen yaygın kabul görmektedir.

“Authority to Use Military Force in Libya–Memorandum Opinion for the Attor-

ney General,” 1 Nisan 2011,

http://www.justice.gov/sites/default/files/olc/opinions/2011/04/31/authori-

ty-military-use-in-libya_0.pdf , (Erişim Tarihi: 11 Mart 2017).

Bu noktada yürütülen onca savaşa rağmen 11 Aralık 1941’den beri ABD Kongre-

sinin resmen savaş ilan etmediğini belirtmek gerekir. Kassop, Howell, “Resolved,

Congress Should Pass the War Powers Consultation Act,” s. 353.