dergi 132

322

ABD Anayasal Düzeni Üzerinde Emperyal Başkanlık Gölgesi

dayanmıştır. Bu iddia emperyal başkanlığın temelini oluşturur ve di-

ğer hukuk dışı eylemlere zemin hazırlar. Anayasa hükümlerinin sade-

ce bir yorumu olmadığı malumdur, ancak bazı başkanların diğer ana-

yasal devlet organlarının ve kamuoyunun müdahalesinden bağımsız

şekilde kendi sağduyusuna ve vizyonuna dayalı bir subketif anayasal

yorum ve uygulamaları kaçınılmaz olarak emperyal başkanlık tezini

ortaya çıkarmıştır.

2. Emperyal Başkanlık Pratiği

2.1. Yürütme Tekelinde Savaş Yapma (Kuvvet Kullanma) Yetkisi

Bir önceki başlık altında emperyal başkanlık teorisinin

özünün b

aş-

kanlığa doğal yetkiler atfetme olduğunu ortaya koyduk. Bunun prati-

ğe dökülmesinde en öne çıkan unsur ise yürütmenin savaş yetkilerini

zaman içinde tekeline alması olarak nitelenebilir. Schlesinger’ın ortaya

koyduğu gibi emperyal başkanlık kendisini ilk olarak dış ilişkilerin

yürütülmesinde ve özellikle savaş yetkilerinin kullanılmasıyla gös-

termiştir. ABD Anayasası savaş yetkilerini yasama ve yürütme organı

arasında paylaştırmıştır. Bu paylaşımda yasama organı Kongre savaş

ilan etme ve silahlı kuvvetleri yetiştirme ve destekleme (A.y. md. 1/8),

yürütme ise Başkanın başkomutan sıfatıyla orduya komuta etme yet-

ki ve görevleriyle (A.y. md. 2/2) donatılmıştır.

Kurucu babalardan

James Madison, bu paylaşımın savaşa komuta etme yetkisine sahip

olanlara (yani bu durumda başkana) işin doğası gereği savaşı başlat-

ma, sürdürme ve sona erdirme yetkilerinin emanet edilmemesi esası-

na dayandığını vurgulamıştır. Ancak, yukarıda da söylendiği gibi ana-

yasal ve siyasal pratik bu öngörüyü büyük ölçüde boşa çıkarmıştır.

Anayasada öngörülen savaş yetkileri sisteminde zamanla yaşanan

bu değişim sadece yürütme organının kendi kendine güç devşirme-

si ile gerçekleşmemiştir. Yasama ve yargı organları da, zaman zaman

ağırlıklarını hissettirseler de, pasif kalarak buna katkıda bulunmuşlar-

dır.

Özellikle savaş ve kriz anla

rında başkanlığa güç aktarımı Kongre ve

mahkemelerin yürütme üzerinde kontrollerini gevşetmeleri ile katla-

narak artmıştır.

War Powers–Overview,”

(Erişim Tarihi: 29 Ocak 2017).

Savage, Takeover, s. 19.

Schlesinger, War and the American Presidency, s. 46.