133

169

TBB Dergisi 2017 (133)

Dilşad Çiğdem SEVER

nedeniyle ortaya çıkan zararlar diğer zararlardan farklıdır; bu tür du-

rumlarda kusurun ispatlanması güç olabildiği gibi zarara yol açan ey-

lemin esas failinden zararın tazmin edilme ihtimali genellikle günde-

me gelmez. Diğer yandan bu zararlar aslında bireysel değil, toplumsal

niteliklidir. Danıştay’ın da 1960’larda doğrudan kavramı anmaksızın

toplumsal olaylardan dolayı kusursuz sorumluluğa dayandığı karar-

ları

bulunmakla birlikte kavramın Danıştay tarafından yaygın biçim-

de kullanılmaya başlanması 1990’lara denk gelir.

Doktrinde hem genel anlamda idarenin sorumluluğu, hem de

sosyal risk ilkesinin kaynağı ve dayanakları konusunda farklı görüş-

ler ileri sürülmektedir. Gözübüyük terörle bağlantılı zararlardan do-

ğan sorumluluğu kamu külfetlerinde eşitlik ve sosyal devlet ilkesine

dayandırmakta;

Duran ise devlete karşı bir temel hak içermesi ve

devletin bu hakkı yerine getirme ödevi olması karşısında imkân ve

fırsat eşitliği ilkesinin idarenin sorumluluğunun dayanağı olduğunu

kabul etmektedir.

Azrak da Duran’a benzer şekilde sosyal risk il-

kesini Anayasanın Başlangıç kısmında yer alan dayanışma ilkesi ile

fırsat ve imkân eşitliğine dayandırır.

Kaya sosyal risk ilkesi uyarınca

tazminin hak ve nesafetin, sosyal dayanışmanın ve sosyal hukuk dev-

letinin gereği olduğunu belirtirken

Yaşar genel olarak sorumluluğun

dayanağını “idari faaliyetlerle kamuya sağlanacak bir yarar dolayısıy-

la ortaya çıkan zarara, bireyin kendi aleyhine, katlanmak zorunda kal-

masının yarattığı adaletsizliği ortadan kaldırmayı” amaçlayan kamu

külfetlerinde eşitlik ve bu ilkenin arkaplanında yer alan adalet fikrine

dayandırır.

Bu yönde bilinen ilk karar 27 Mayıs 1960 tarihinde yaşanan olayları penceresinden

izlerken kurşunların isabet ettiği kişinin açtığı davadır. (8. Daire, E. 1960/5862, K.

1961/2149, aktaran: Demirkol, (2), s. 23) Yine eski tarihli bir karar da bir ölüm ola-

yı nedeniyle Gaziantep’te hükümet binasının taşlanması sırasında arabası zarar

gören kişinin açtığı davanın kabul edilmesine ilişkindir. (12. Daire, E. 1969/1746,

K. 1971/2478, aktaran: Demirkol (2), s. 23; Esin, İdarenin Hukuki Sorumluluğu, s.

163.)

Şeref Gözübüyük, “Terör Olayları ve Yönetimin Sorumluluğu”,

Ankara Üniversite-

si Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi

, C. 50, s. 196.

Duran, Türkiye İdaresinin..., s. 17.

Azrak, Ali Ülkü, “İdarenin Toplumsal Muhatara (Sosyal Risk) Kuramına göre So-

rumluluğu”, Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler III. Sempozyumu, İstanbul

Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1980, s.141.

Kaya, “Avrupa Konseyi’ndeki...”, s. 25.

Hasan Nuri Yaşar, “İdarenin Sorumluluğu Üzerine Düşünceler”,

İÜHFM,