133

173

TBB Dergisi 2017 (133)

Dilşad Çiğdem SEVER

tulabilmesi bu tür bir illiyet bağı ile mümkün olabilecektir; illiyet bağı

sorumluluğun kurulabilmesinin en önemli şartıdır ve bu bağlamda

Danıştay’ın bazı kararlarında, hatta 5233 sayılı Kanun’un gerekçesinde

ileri sürülen ve sosyal risk ilkesinin geçerli olduğu durumlarda illiyet

bağının olmadığı iddiasının değerlendirilmesi gerekir.

İdarenin borçlar hukuku öznelerinden farklı görev ve yetkilerle do-

natılmış olması, yani kamu yararını gerçekleştirmek üzere hayatın çok

çeşitli alanlarında kamu gücü ayrıcalıklarını içeren yetki ve yükümlü-

lüklere sahip olması nedeniyle idarenin sorumluluğu farklı özellikle-

re sahiptir. İdare hukukunda kusurun özel hukuktaki gibi kişisel ve

sübjektif değil, anonim ve objektif olmasındaki gibi illiyet bağındaki

bağlantı da bir failin eylemi ile zarar arasındaki sübjektif ilişkide de-

ğil, kamu hizmetiyle zarar arasındadır.

Borçlar hukukunda beklenti

sorumluluğun sınırlandırılması ve olabildiğince sınırları net biçimde

çizilmesiyken idare hukuku alanında idarenin yetkilerindeki genişliğe

koşut olarak sorumluluğu da artabilecektir. İdare doğrudan aktif bir

eylem yürütmese de ihmali eylem olarak isimlendirilen ve idarenin

yükümlülüklerini yeterince yerine getirmemesinden kaynaklanan so-

rumluluk daha yaygın olarak karşımıza çıkar ve illiyet bağı idarenin

yürüttüğü kamu hizmetinden kaynaklanır. İdarenin sorumluluğunda

neden-sonuç bağının varlığı için zararın idarenin yürüttüğü bir kamu

hizmetiyle bağlantılı olmasını yeterli gören ve sorumluluğu genişletici

bir yorum sosyal hukuk devleti anlayışıyla da uyumludur.

Aksi bir

yoruma gidildiği ve illiyet bağı dar yorumlanarak özel hukukta kabul

gören şekliyle uygun illiyet bağı birebir uygulanırsa örneğin bomba

imha ekibinin imha etmeye çalışırken bir bombanın patlayarak zarara

yol açması durumunda patlamayı önlemeye çalışan kişilerin eylemiyle

zarar arasında illiyet bağı olduğu kabul edilemeyebilecektir. Yine ben-

zer şekilde idarenin kendi yerleştirmediği bir mayının patlaması sonu-

cunda mayını temizlememesi ya da bir elektrik kablosunun kopması

nedeniyle sorumluluğundan bahsedilebilmesinin nedeni doğan bu

olağandışı zararın idarece karşılanmasının zararın sosyalleştirilmesi

anlamına gelmesidir. Bir davada da ilkokulda ikinci sınıf öğrencisinin

gözüne kalem isabet etmesi nedeniyle gözünü kaybetmesi olayında

Mukbil Özyörük, İdare Hukuku Ders Notları, Ankara, 1972, s. 238.

Bu yönde bir görüş için bkz. Halim Alperen Çıtak, İdarenin Kusursuz Sorumlulu-

ğu Bağlamında Sosyal Risk İlkesi, Adalet Yayınları, Ankara, 2014, 76-80.