133

357 / 685

356 TMK’nın 197. Maddesi Kapsamında Eşlerin Ayrı Yaşama Hakkı ve Hâkimin Alacağı Önlemler
bir süre ayrı yaşayıp, sorunlarını çözerek, ortak hayatlarını huzurlu bir
şekilde yeniden kurabilmelerine olanak sağlanması amaçlanmıştır.31
III. TMK’nın 197. maddesine Göre Alınacak Önlemlerin Şartları
TMK m. 197’de yer alan önlemlere hükmedilebilmesi için, bazı
şartların gerçekleşmesi gerekmektedir. Bunlar; eşin talepte bulunması
ve bir boşanma davası açılmamış bulunmasıdır.
A. Eşin Talebi
TMK m. 197/I’de sayılan hallerden birine dayanarak ayrı yaşayan
eşe, hâkimden evlilik birliğini koruyucu önlemler talep etme imkânı
tanınmıştır. Hâkim bu önlemleri almada re’sen hareket edemez.
Kural olarak, haklı sebeple ortak yaşamı terk eden eş TMK m.
197’ye dayanarak talepte bulunabilir.32 Bununla birlikte, TMK m. 197/
III uyarınca eşlerden biri haklı bir sebep olmaksızın ortak yaşamı terk
etmişse veya ortak hayat başka bir sebeple olanaksız hale gelmişse,
bu halde, terk edilen eş de söz konusu önlemleri talep etme hakkına
sahiptir.33 Eşlerden birinin diğerini evden kovması, boşanma davası
açtıktan sonra davası reddedilen eşin eve dönmek istemesine karşın
diğer eşin onu eve almayı kabul etmemesi gibi haller, bu duruma ör-
nek gösterilebilir.34
31 Ayan, s. 249.
32 Eşlerden birinin ayrı yaşama hakkının doğması, çoğu kez diğer eşin kusurlu dav-
ranışlarından ileri gelmektedir. Hükmün konuluş amacı ve uygulamasına bakıl-
dığında, önlemleri talep edebilecek olan kişi de, fikrimizce, ayrı yaşama hakkı
doğan eş olacaktır. Böyle olmakla birlikte, TMK m. 197/II’de geçen, “…hâkim, eş-
lerden birinin istemi üzerine… önlemleri alır.” ifadesini de dikkate almak gerekir.
Eşlerden birinin bulaşıcı bir hastalığa yakalanmış olması sebebiyle diğer eşin ayrı
yaşama hakkının doğması örneğinde olduğu gibi, TMK m. 197/I’de öngörülen
şartların gerçekleşmesi için eşlerden birinin kusurlu olması şart değildir. Bu gibi
hallerde, diğer eş de TMK m. 197/II’de belirtilen önlemleri talep etme hakkına
sahiptir.
33 Ayan, s. 229; Yargıtay 2. HD 03.02.2015 E. 2014/9628 K. 2015/807: “Toplanan de-
lillerden, davacı-karşı davalı (koca)’nın, ortak konutu terk ederek birlik görevle-
rini yerine getirmekten kaçındığı, ailesinin evlilik birliğine müdahalesine sessiz
kaldığı ve eşine “eşyalarını alıp evden ayrılmasını” söyleyerek müşterek konuttan
kovduğu anlaşılmaktadır. Türk Medeni Kanununun 197. maddesi koşulları oluş-
muştur. Davalı-karşı davacı (kadın)’ın birleşen nafaka davasının kabulü ile uygun
miktarda tedbir nafakası takdiri gerekir.” ).
34 Dural, Öğüz, Gümüş, s. 183.