133

TBB Dergisi 2017 (133)

A. Ersoy KONTACI

Ekim 2011 cumhurbaşkanlığı seçimleri de, Ülke’nin o tarihe kadarki

en özgür ve adil seçimleri olarak kabul gördü. İlaveten, 2011 cumhur-

başkanlığı seçimiyle birlikte, Kırgızistan’da ilk defa devletin en tepe-

sinde iktidarın barışçıl bir biçimde el değiştirdiğine şahit olundu.

Ancak, bütün bu olumlu özelliklerin yanında, Otunbayeva döne-

minde atılan en önemli adım; hiç kuşku yok ki 2010 yılında kabul edi-

len yeni anayasa oldu. Zira bu anayasa ile birlikte devlet başkanının

yetkilerini önemli ölçüde kısıtlanırken, parlamenter sisteme geri dönü-

şün de temellerinin atılmaktaydı. Bu bağlamda yeni anayasa, üç başlık

altında özetlenebilecek bir felsefeye dayanıyordu:

- Cumhurbaşkanın stratejik yetkilerinin sınırlanması,

- Rejimin işleyişinde denetim yetkilerinin parlamentoya geçmesi ve

- Hükümetin parlamentoya karşı sorumluluğunun sağlanması.

Yeni anayasa ile ayrıca; yargının daha etkin ve bağımsız işleye-

bilmesi için gereken değişiklikler yapılırken, temel hakların kanunla

dahi olsa sınırlanması konusunda önemli güvenceler öngörüldü. Da-

hası, parlamento üyelerinin kürsü dokunulmazlığı ile milletvekili do-

kunulmazlığına sahip oldukları belirtildi ve parlamento yönetiminin

muhalefetinde katılımı esas alınacak şekilde düzenlenmesi sağlandı.

Görüldüğü üzere Kırgızistan, demokrasiye geçiş sürecine, döne-

min parlamentosu olan “Yüksek Sovyet” tarafından seçilen bir cum-

hurbaşkanı ve ayrıca parlamentoya karşı sorumlu bir hükümet mima-

risiyle, parlamenter bir sistem deneyimi içinde başlamıştır. Ne var ki,

bir yandan demokrasiye geçiş sonrasında cumhurbaşkanlığı iktidarı-

nın halkoyuyla meşrulaştırılması ihtiyacı, diğer yandan da ülkedeki

siyasî parti sisteminin zayıflığı ve cumhurbaşkanı-parlamento ilişki-

lerindeki gerilimler, bu sistemden hızlı biçimde kopulmasına ve yü-

rütme odaklı bir sistem tasarımının benimsenmesine neden olmuştur.

Bu kapsamda anayasada yapılan çeşitli değişikliklerle, yasama organı

karşısında yürütme organının ve yürütme organı içinde de cumhur-

başkanının konumu aşırı şekilde güçlendirilmiş; bu şekilde ulaşılan

noktada yaşanan sorunlarsa, başlangıçta Akayev’in şahsından kay-

Hükümet sistemi (değişikliğine) yönelik anayasa hükümlerinin listesi için bkz.

Akçalı (2012), s. 197-198.