133

TBB Dergisi 2017 (133)

A. Ersoy KONTACI

General Charles De Gaulle’e yaptığı “ülkeyi kurtarma” çağrısıyla ve

bunun sonunda sistemin tümden çöküşüyle sonuçlandı. Gerçekten,

söz konusu çağrıya cevap veren General De Gaulle, 19 Mart’ta ikti-

darı üstlenmeye hazır olduğunu ilan etti. Bunun üzerine, dönemin

Cumhurbaşkanı René Coty’nin De Gaulle’ü hükümetin başına geçme-

ye davet etmesi, Fransa’da bambaşka bir dönemin başlangıcına işaret

ediyordu. Nitekim Cezayir’deki askeri darbenin Fransa’ya uzanması

tehdidi altındaki Parlamento ve buradaki siyasî partiler de bu gidişi

durduracak güce sahip değildi. Nihayetinde 1 Temmuz 1958 tarihinde

Parlamento’dan 229’a karşı 329 oyla “güvenoyu” alan De Gaulle Hü-

kümeti, aynı gün kabul edilen yasalarla bir yandan ülkeyi 6 ay boyun-

ca kararnamelerle idare etme yetkisini elde ediyor, diğer yandan da

halkoylamasına sunulacak bir Anayasa taslağı hazırlamakla görevlen-

diriliyordu. Bu durum, hiç kuşku yok ki, aynı zamanda IV. Cumhuri-

yet deneyiminin de bitişi anlamına geliyordu.

2. V. Cumhuriyet Anayasası: “Saf” Parlamentarizmden

“Rasyonelleştirilmiş” Parlamentarizme Geçiş

De Gaulle tarafından hazırlanan anayasa taslağı, 28 Eylül 1958 ta-

rihinde yapılan referandumda, katılan seçmenlerin %84,9’unun oyunu

alarak kabul edildi. Referanduma katılım oranı da %79,8 gibi kayda

değer bir rakama ulaşmıştı. Anayasa metnine bakıldığında ise, IV.

Cumhuriyet deneyiminde “kötü” olarak algılanan her şeye karşı bir

önlem alma ve bunların asla tekrarlanmamasını sağlama kaygısının

varlığı hissediliyordu. Bu anlamda, hazırlanan yeni Anayasa, adeta IV.

Cumhuriyet Anayasası’nın bir antitezi görünümü arz ediyordu.

haliyle yani anayasa,

“…monarşik, plebisiteryen ve geleneksel cumhuriyet-

çi unsurların yanında, De Gaulle’e özgü bazı yenilikleri de içeren eklektik bir

metin”

olma özelliği taşıyordu.

Konuya hükümet sistemi açısından bakıldığında ise,

Parlamento’nun 3 Haziran 1958 tarihli “Anayasal Kanun”

(loi constitu-

tionnelle)

ile De Gaulle Hükümeti’ne verdiği anayasa hazırlama yetki-

sinde çizilen sınırların, hazırlanan taslağa da aynen yansıtılmış olduğu

Nur Uluşahin, Saf Hükümet Sistemleri Karşısında İki Başlı Yürütme Yapılanması,

Yetkin Yayınları, Ankara 2007, s. 160.

Safran (1995), s. 9.